به‌نظر می‌رسد کاهش قیمت غذا روندی مداوم باشد
خوش به حال مصرف‌کننده
اگر می‌خواستیم تصویری تمام‌نما از اقتصاد دنیا ترسیم کنیم، تصویری که از غرب پاسیفیک در ژاپن آغاز شود و تا دشت‌های وسیع اورگون در غربی‌ترین سواحل آمریکا ادامه یابد.
اگر می‌خواستیم تصویری تمام‌نما از اقتصاد دنیا ترسیم کنیم، تصویری که از غرب پاسیفیک در ژاپن آغاز شود و تا دشت‌های وسیع اورگون در غربی‌ترین سواحل آمریکا ادامه یابد، شاید می‌شد این طور داستان‌سرایی کرد:
در حالی که در توکیو دولت شینزو آبه برای افزایش رشد اقتصادی ژاپن خود را به آب و آتش می‌زند و از هر راه‌حلی اعم از بمب ارزی تا تعلیق مالیات بر ارزش افزوده برای افزودن درصدی کوچک به رشد اقتصادی ژاپن استقبال می‌کند، در سوی دیگر دنیا و در بروکسل جنگ بزرگی بین سیاستمداران اروپایی در جریان است تا راه‌حلی برای بیرون کشیدن اقتصاد اروپا از ورطه رکود پیدا کنند. در دعوای ماریو دراگی و دوستان نه چندان دوست آلمانی‌اش در فرانکفورت هنوز از راه‌حلی که بتواند رشد اقتصادی برای اروپای متحد به ارمغان آورد خبری نیست. در سوی دیگر آتلانتیک اما رشد اقتصادی آمریکا هر چند با نوسان ادامه دارد. کاهش نرخ بیکاری به سطح زیر شش درصد که فدرال‌رزرو از ماه‌ها قبل آن را نقطه پایان سیاست‌های غیرمعمول پولی خود که از آن با عنوان QE نام برده می‌شود اعلام کرده بود، چشم‌انداز اقتصادی دنیا را با ابهام مواجه کرده است. به نظر می‌رسد رکود اقتصادی هنوز ادامه دارد، یا لااقل در خارج از آمریکا هنوز ادامه دارد. کاهش نرخ رشد اقتصادی چین به 5/7 درصد که دور شدن از دو دهه رشد متوسط دورقمی را نشان می‌دهد نیز شاید نشان از شروع دوران جدیدی برای اقتصاد چین باشد.
آیا عصر جدیدی در اقتصاد دنیا آغاز شده است؟ اما این تصویر تمام‌نمای اقتصاد دنیا نیست.
بخش دیگر این تصویر اما می‌تواند این طور روایت شود: در دشت‌های وسیع مینه‌سوتا کشاورزان از برداشت دور از انتظار محصول ذرت خبر می‌دهند، در حالی که آمارهای وزارت کشاورزی آمریکا برداشت گندم، سویا و تولید گوشت قرمز و کنجاله را در سال 2014 بی‌نظیر اعلام می‌کند. در شرق اروپا و در جایی که جنگ خانمان‌سوز بین اوکراین و طرفداران مسکو در جریان است افزایش بی‌سابقه تولید محصولات کشاورزی ادامه دارد، جایی که سفره غذای اروپا لقب گرفته است. در رم و در مقر مهم‌ترین نهاد بین‌المللی غذا و کشاورزی -فائو- گزارش‌های ماهانه یکی پس از دیگری از کاهش شاخص قیمت جهانی غذا خبر می‌دهند که می‌تواند حاکی از افزایش دسترسی بیشتر مردم فقیرتر به کالری ارزان‌تر باشد.
کاهش بهای نفت به سطح 80 دلار و نیم‌نگاهی که برنت در ماه نوامبر برای سقوط به کانال 70 دلاری از خود نشان داد نیز حاکی از تحولی دیگر در اقتصاد جهانی است. ارقام و شاخص‌های اقتصادی یکی پس از دیگری نرم‌های پایین‌تر را نشانه می‌روند گویی وقت عادت کردن به قیمت‌های پایین‌تر است.
شاخص جهانی غذا که توسط سازمان ملل منتشر می‌شود در ماه اکتبر به پایین‌ترین سطح خود در هفت ماه اخیر رسید و سبب شد طولانی‌ترین سقوط شاخص بهای مواد غذایی از سال 2009 تاکنون رقم خورد. کاهش بی‌سابقه قیمت نفت به سطح کمتر از 80 دلار نیز باعث شده دسترسی به غذای ارزان‌تر بیش از همیشه برای مصرف‌کنندگان به‌ویژه مصرف‌کنندگان فقیر در کشورهای در حال توسعه امکان‌پذیر شود.
گزارشی که به تازگی توسط سازمان غذا و کشاورزی وابسته به سازمان ملل در رم ایتالیا منتشر شده نشان می‌دهد شاخص قیمت غذای این سازمان که از 55 آیتم غذایی مختلف تشکیل شده است 2/0 در ماه اکتبر کاهش یابد که پایین‌ترین سطح این شاخص از سال 2010 میلادی تاکنون است.
اما دلایل اصلی این کاهش چیست؟ افزایش بی‌سابقه میزان تولید و برداشت محصولات کشاورزی و غلات و همچنین تولید گوشت در برخی از مهم‌ترین مناطق کشاورزی دنیا مهم‌ترین دلیل روند کاهنده قیمت غلات و مواد غذایی در دنیا عنوان شده است.
اما گزارش اخیر فائو حاکی از اطلاعات جالب‌تری نیز هست. برای مثال این گزارش نشان می‌دهد شاخص غذای فائو نسبت به سال گذشته نیز کاهش نزدیک به هفت‌درصدی را تجربه کرده که نشان‌دهنده روند کاهشی 16ماهه این شاخص مهم اقتصادی است. اما نکته مهم‌تری که در این گزارش وجود دارد سقوط بی‌سابقه و طولانی‌مدتی است که این شاخص تجربه کرده که از سال 2000 میلادی تاکنون بی‌سابقه بوده است.
کالری ارزان می‌شود
بانک سرمایه‌گذاری گلد‌من ساکس در گزارشی که به تازگی منتشر کرده و توسط پایگاه خبری بلومبرگ انتشار یافته پیش‌بینی خود برای تورم سال آینده میلادی (2015) را کاهش داده است. به گزارش بلومبرگ کاهش بی‌سابقه بهای انرژی به‌ویژه نفت خام و افزایش شدید تولید محصولات کشاورزی و لبنی در سال آینده ادامه خواهد داشت به نحوی که افزایش شاخص قیمت مصرف‌کننده برای سال آینده در اقتصاد جهانی 3/3 درصد پیش‌بینی می‌شود، رقمی که نسبت به پیش‌بینی قبلی آن کاهش 2/0درصدی را نشان می‌دهد.
عبدالرضا عباسیان اقتصاددان ارشد ایرانی شاغل در فائو در گفت‌وگو با شبکه خبری بلومبرگ از کاهش بیشتر قیمت مواد غذایی در ماه‌های آینده خبر می‌دهد، وی می‌گوید: بدون شک برای مصرف‌کنندگان خبر خوبی است و حاکی از کاهش بیشتر بهای مواد غذایی در ماه‌های آتی است. این اقتصاددان برجسته غذا و کشاورزی همچنین در گفت‌وگو با هفته‌نامه تجارت فردا که در همین شماره به چاپ رسیده است، می‌گوید: اگر بخواهیم برندگان یا بازندگانی برای وضعیت کنونی اقتصاد بشماریم بدون شک مصرف‌کنندگان برندگان اصلی وضعیت کنونی بازار مواد غذایی هستند.
دکتر عباسیان در ادامه می‌گوید: افزایش میزان تولید اقلام غذایی البته می‌تواند برای برخی کشورها نیز خبر بدی باشد. او از هند و تایلند که صادرکنندگان برنج و گندم به شمار می‌روند به عنوان متضرران احتمالی این وضعیت نام می‌برد هر چند بارها تاکید می‌کند که اقتصاد غذا پیچیده‌تر از آن است که صرفاً با تحلیل یک متغیر یعنی شاخص قیمت‌ها بتوان تمام ابعاد آن را بررسی کرد.
او سیستم ضعیف حمل و نقل و توزیع غذا در کشورهایی چون هند و نظام غلط سیاست‌های یارانه‌ای در تایلند را از جمله مشکلاتی می‌داند که در نهایت تبعات زیانباری برای اقتصاد این کشورها به‌ویژه برای کشاورزی آنها به بار می‌آورد.
بهار عربی و بلوای نان
در شهر خودش سیدی بوزاد به او بوس بوسا می‌گفتند، جوان سبزی‌فروشی که وقتی خودش را به آتش کشید، آتشی شد که سراسر شمال آفریقا و خاورمیانه را با خود غرق در حریق کرد و نظام‌های سیاسی کشورهای منطقه را گرفتار بحران‌هایی کرد که هنوز روی آرامش به خود ندیده‌اند. محمد بو عزیزی جوان 26ساله تونسی در 4 ژانویه 2011 خود را به آتش کشید تا بگوید زندگی چقدر برای او و خانواده‌اش سخت می‌گذرد. اما آنچه در آن سال‌ها بر او و خانواده‌اش و صدها میلیون مردمان فقیر آفریقا و خاورمیانه می‌گذشت تصویری مشقت‌بار بود از آنچه در بازار مواد غذایی در جریان بود. گرانی بی‌سابقه نان و برنج یکی از عواملی بود که مردم را بی‌تاب کرد و درنهایت تحولات سریع و غیرقابل پیش‌بینی سیاسی در این مناطق رقم خورد. گزارش وزارت خارجه آمریکا نشان می‌دهد از زمانی که شاخص قیمت غذا فائو در سال 2008 میلادی به بالاترین میزان تاریخی خود رسید بیش از 60 شورش و بلوا بین سال‌های 2007 تا 2009 در سراسر دنیا روی داد. روند افزایش قیمت‌ها هرچند در سال 2009 کاهش یافت اما دوباره با روندی دیوانه‌وار و تا سال 2011 به رکوردی جدید
رسید که دیگر برای بسیاری از مردم فقیر دنیا به ویژه مناطق خاورمیانه و شمال آفریقا تحمل‌ناپذیر می‌نمود.
به نظر می‌رسد کاهش قیمت مواد غذایی در مرحله کنونی و با توجه به پیش‌بینی نهادهایی چون سازمان ملل، سازمان غذا و کشاورزی وزارت کشاورزی آمریکا روندی مداوم باشد که در سال آینده نیز ادامه خواهد داشت. دوران کنونی برای برخی تولیدکنندگان بازار محصولات کشاورزی که صنایع رقابت‌پذیر ندارند و سیستم تولید آنها متکی بر زمین‌های خرد و ماشین‌آلات قدیمی است نگران‌کننده است، اما برای کشاورزانی که مزیت‌های رقابتی غیرقابل اغماض و البته دولت‌های پولداری دارند که در کنارشان می‌ماند دورانی است گذرا. و در پی آن همان‌طور که تاریخ چرخه‌های تجاری نشان می‌دهد دوران دیگری از کمبود، گرانی و شاید بلواها و شورش‌های دیگری از راه برسد. مثل همیشه.
دیدگاه تان را بنویسید