همه تخم‌مرغ‌های کنیا در سبد چین

چینی‌ها از شکاف به وجود آمده میان بریتانیا و کنیا برای ترمیم و راه‌اندازی دوباره شبکه خط آهن استعماری استفاده می‌کنند. بیش از یک قرن پیش، مهندسان انگلیسی و کارگران آفریقایی و هندی پنج سال صرف ساخت و راه‌اندازی راه‌آهنی کردند که سرتاسر منطقه‌ای را که بعدها کنیا نام گرفت، پیمود و به هم متصل کرد. طی ساخت این خط آهن، حدود دو هزار و 500 کارگر، بر اثر مالاریا، حمله شیر یا خستگی بیش از حد مردند. وینستون چرچیل، که چندی بعد از درون قطارهای این خط آهن گورخر شکار کرد، این خط آهن را بهترین نمونه هنر انگلیسی‌ها در سرهم‌بندی معرفی کرد. هنگامی که در سال 1901 مسیر 660مایلی به سواحل دریاچه ویکتوریا رسید، به خاطر بودجه بسیار گزافی که صرف خود کرده بود، به «خط سریع‌السیر جنون‌آمیز» معروف شد. اکنون قرار است این خط آهن دوباره ساخته شود؛ اما این بار توسط چین. یک خط آهن جدید از سواحل اقیانوس هند در کنیا به سوی مرزهای غربی کنیا با اوگاندا ساخته خواهد شد. اوهورو کنیاتا رئیس‌جمهور کنیا با همتای چینی خود، زی ژینپینگ، قراردادی 2/3 میلیارد‌دلاری امضا کرده است. این سرمایه‌گذاری چینی‌ها شامل مجموعه‌ای از پروژه‌ها، از جمله سدهای هیدرولیک جدید و گسترش بندرهای کنیاست؛ اما خط آهن قرار است بخش اعظمی از سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص دهد. راه آهن قبلی که توسط بریتانیا احداث شده بود بر اثر دهه‌ها غارت خط آهن‌های کنیا با حمایت دولت متروکه شده بود. از 1700 مایل راه آهنی که در دوران حاکمیت بریتانیایی‌ها در دهه 50 میلادی قابل استفاده بود، اکنون کمتر از 700 مایل کاربردپذیر است. قطارها به ندرت سریع‌تر از 20 مایل در ساعت حرکت می‌کنند. آقای کنیاتا احداث این خط آهن جدید را گامی مهم و بزرگ در راستای تحقق هدف حمل و نقل سریع مردم، کالاها و خدمات در منطقه شرق آفریقا می‌داند. علی‌خان ساچو اقتصاددان کنیایی می‌گوید همکاری‌های تازه چین با آفریقا شباهت زیادی با مداخله‌های بریتانیا دارد: راه آهن، جاده، پل، زیرساخت‌های عمده. امروزه، دیگر پروژه‌های زیربنایی بزرگ مورد حمایت کمک‌دهندگان غربی نیست. در این حین، آقای کنیاتا قرار است در ماه نوامبر به اتهام جنایت علیه بشریت در دادگاه بین‌المللی محاکمه شود. همه این موارد رابطه کنیا را با متحدان سنتی‌اش مانند بریتانیا خدشه‌دار کرده و به همین دلیل، چین وارد رابطه با کنیا شده است. اتومبیل‌سازان چینی و ایستگاه‌های تلویزیونی چینی همگی در کنیا فعال‌اند. یک نسخه انگلیسی روزنامه چاینا‌ دیلی در نایروبی پایتخت کنیا منتشر می‌شود. عده کمی در این مساله تردید دارند که خط آهن‌های جدید به ثبات رشد اقتصادی کنیا، که پیشتر به نرخ سالانه پنج درصد رسیده بود، کمک می‌کند. یک ارتباط ریلی جدید 79 درصد هزینه‌های نقل و انتقال را در منطقه شرق آفریقا کاهش می‌دهد. اما منتقدان بر این باورند که تجارت میان چین و کنیا یک‌طرفه است. سال گذشته، صادرات کنیا به چین در مجموع 32 میلیون پوند بود اما واردات از چین به 2/1میلیارد دلار می‌رسید. برخی از این مساله نگران‌اند که دوری آقای کنیاتا از غرب ممکن است به بیگانگی از متحدان سنتی بینجامد و نهایتاً همه تخم‌مرغ‌های کنیا در سبد چین برود. آقای ساچو می‌گوید: «کنیاتا احساس می‌کند لازم است موازنه روابطش را به نفع چین تغییر دهد. دلیل این امر روشن است. چین صندوق پول است و ما برای ساخت زیربناهای مدرن نیاز به پول بسیار زیادی داریم. اما لحن و زبان رئیس‌جمهور نسبت به دوست قدیمی کنیا، یعنی بریتانیا، بی‌اعتنا و بی‌مهر بود.» برای چارلز ندریتو، یک تاجر اهل نایروبی که شکر صادر می‌کند، همه این حرف‌ها صرفاً اظهارنظرهای آکادمیک است. او می‌گوید: «من همه چیز را از پایین نگاه می‌کنم. من اگر بتوانم محصول خودم را به جای گاری‌ها و لوکوموتیوهای هزینه‌بر که همیشه خراب می‌شوند، از طریق این خط آهن به سرعت منتقل کنم، دیگر برایم مهم نیست چه کسی آن را می‌سازد. این خط آهن هنگامی که برای اولین بار به راه افتاد، در خدمت استعمارگران بود. حال، وقت این است که در خدمت کنیایی‌ها باشد.»