بازار در برابر تکنولوژی

این روزها ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها بیش از هر زمان دیگری در دوران پس از انقلاب، به یکدیگر نزدیک شده و با هم تعامل دارند؛ از توافق هسته‌ای گرفته تا آزادی زندانیان، همه و همه نشان می‌دهد این دو دشمن قدیمی در حال شکستن دیوارهای بی‌اعتمادی بوده و بدشان نمی‌آید با حفظ اصول خود، حداقل از منظر مسائل اقتصادی به هم نزدیک شوند.

با شکسته شدن قفل تحریم‌های بین‌المللی، حصر بازار خودرو ایران نیز شکست و حالا خودروسازان بزرگ دنیا با آسودگی خاطر می‌توانند راه «جاده مخصوص» را در پیش گرفته و میهمان یکی از بزرگ‌ترین بازارهای خودرو خاورمیانه شوند.

در این میان، از خودروسازان آمریکایی نیز به عنوان کاندیداهای حضور در صنعت و بازار خودرو ایران یاد می‌شود؛ آمریکایی‌هایی که سال‌ها قبل طعم میهمانی در «جاده مخصوص» را چشیده و به نوعی جزو رفقای قدیمی و البته بی‌وفای خودروسازی کشور به شمار می‌روند.

خودروسازان آمریکایی نه حالا که توافق هسته‌ای و برجام در مرحله اجرا قرار گرفته، بلکه پیش از اینها علاقه خود را برای حضور در خودروسازی ایران نشان داده‌اند و حتی اخباری تایید‌نشده نیز مبنی بر مذاکرات مستقیم آنها با شرکت‌های خودروساز ایرانی در رسانه‌های داخلی و خارجی منتشر شده است. به عنوان مثال، حدوداً یک سال و نیم پیش رسانه‌های فرانسوی از مذاکرات محرمانه نمایندگان جنرال‌موتورز با مسوولان ایران‌خودرو خبر دادند و بعدها حتی اخباری مبنی بر انتقال سهام غول خودروسازی ایران به شرکت آمریکایی منتشر شد، هر چند هیچ‌گاه مورد تایید قرار نگرفت.

حالا هم اگرچه آمریکایی‌ها تاکید می‌کنند «خودرو» جزو کالاهایی که برای ورود به ایران لغو تحریم شده‌اند، نیست، اما کمتر کسی می‌تواند منکر علاقه و تمایل متقابل خودروسازان ایرانی و آمریکایی برای نزدیک شدن به یکدیگر شود. بدون شک هدف اولیه و اصلی خودروسازان آمریکایی برای آمدن به ایران، استفاده از بازار بکر کشور است و این دیگر هنر خودروسازان ایرانی است که چه استفاده‌ای از این «حضور» ببرند.

به عبارت بهتر، هر چند آمریکایی‌ها به هوای استفاده از ظرفیت بزرگ بازار ایران، میل به آمدن دارند، با این حال حضور آنها می‌تواند بر صنعت خودرو کشور اثرگذار باشد و نحوه و میزان این تاثیر را وزارت صنعت، معدن و تجارت و غول‌های جاده مخصوص تعیین خواهند کرد. بدون تردید هم وزارت صنعت و هم خودروسازان داخلی خوب می‌دانند بازار ایران آنقدر جذاب هست که بتوان بابت این جذابیت از خودروسازان خارجی به خصوص آمریکایی‌ها امتیاز گرفت. این «امتیاز» در واقع اخذ تکنولوژی از آمریکایی‌ها در قبال دادن بخشی از بازار به آنهاست و اگر درست به اجرا در بیاید، در نهایت به نفع خودروسازان و مشتریان ایرانی تمام خواهد شد. به هر حال آمریکایی‌ها در خودروسازی ید طولایی دارند و کمتر کسی پیدا می‌شود که به تکنولوژی و کیفیت رسوخ‌کرده در بطن صنعت خودرو این کشور، شک داشته باشد. با این حساب، اگر خودروسازان آمریکایی بتوانند به نحوی از قانون کنگره مبنی بر ممنوعیت حضور در ایران عبور کنند، به بازار بزرگ ایران می‌رسند و از آن سو ایرانی‌ها نیز امکان بهره‌مند شدن از تکنولوژی و دانش فنی آنها را پیدا خواهند کرد. به نظر می‌رسد برای عملی شدن این پیش‌فرض، به نوعی باید سیاست «بازار در برابر تکنولوژی» را در پیش گرفت و آمریکایی‌ها را مجاب کرد تا در مقابل امتیازی که می‌گیرند (بازار ایران)، امتیازی نیز بدهند و از روح تکنولوژی و کیفیت و دانش فنی خود در کالبد خودروسازی کشور بدمند.