فقط خریدار نو باشیم

محمدحسن شفتی/رئیس هیات مدیره انجمن علمی حمل و نقل هوایی

فلسفه شکل‌گیری ایکائو حمایت از منافع انسان‌ها با فرصت‌های برابری برای همه کشورها در بخش هوایی است. اگر ایمنی در بخش هوانوردی به مخاطره بیفتد خلاف فلسفه وجودی ایکائو است. ایکائو وظیفه دارد تا از ایمنی صنعت هوانوردی در تمام جهان پاسداری کند. با توجه به آگاهی از وظایف ایکائو تصمیم گرفتیم به‌رغم تحریم صنعت هوایی کشور به خرید هواپیمای نو اقدام کنیم. بنده در آن زمان مدیریت ایرلاین ملی را بر عهده داشتم. با مذاکرات و تلاش‌هایی که انجام دادیم در اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 در دور اول تحریم‌ها علیه صنعت هوانوردی ایران موفق به خرید 10 هواپیمای نو در آن مقطع شدیم. حتی قرار شد 28 هواپیمای نو دیگر نیز در سال‌های بعد خریداری کنیم. متاسفانه وقتی بنده از هواپیمایی هما رفتم دیگر این مساله به حاشیه رفت و پیگیری نشد. اکنون نیز شاهدیم که ناوگان حمل‌ونقل هوایی کشور از هواپیماهای کهنه و پیر اشباع شده است. چرا باید ناوگان بزرگ حمل‌ونقل هوایی ایران به گاراژ هواپیماهای فرسوده دنیا تبدیل شود. در شأن مردم ما نیست که هواپیماهای دست چندم دنیا را سوار شوند. سلامت و ایمنی مقوله‌ای بسیار مهم در بخش هوایی است که بدون هواپیماهای نو نمی‌توان مدعی شد ناوگان ایمنی داریم. بسیار جای تاسف دارد که برخی تحریم‌ها را بهانه می‌کنند و می‌گویند هواپیمای نو به ما نمی‌فروشند. اینها بهانه است، عده‌ای نمی‌خواهند بگذارند هواپیماهای نو وارد کشور شود. چرا که از ورود هواپیماهای دست چندم و تحریم سود می‌برند. اگر همان راهی که ما قبلاً رفتیم و با ایکائو مذاکره کردیم تا کمک کند هواپیماهای جدید بخریم ادامه پیدا می‌کرد امروز وضعیت ناوگان هوایی کشور تا این اندازه بغرنج و اسفناک نبود. وقتی ایرلاین‌ها مجبور می‌شوند برای هواپیماهای دست چندم هزینه‌های هنگفت برای تعمیر و نگهداری صرف کنند و دائماً زیان می‌دهند، دیگر سرمایه‌گذاران انگیزه‌ای ندارند که در این بخش سرمایه‌گذاری کنند. انصافاً در این زمینه از سوی مسوولان بخش هوانوردی در سال‌های گذشته کوتاهی در گرفتن حق و حقوق قانونی انجام شده است. چرا مردم باید تاوان بی‌توجهی‌ها و غفلت مسوولان را بدهند. مردم سال‌ها رنج سفر با هواپیماهای کهنه را به جان خریده‌اند. مسوولان باید آگاه می‌بودند که ایمنی تحریم شدنی نیست. اقتصاد را می‌توان تحریم کرد اما به هیچ عنوان ایمنی را نمی‌شود تحریم کرد. متاسفانه مدیران قبلی دست روی دست گذاشتند و تنها نظاره‌گر بودند تا یکی از پس دیگری هواپیماهای کهنه وارد ناوگان کشور شود. اکنون دیگر آن دوران به سر آمده است. ظاهراً مسوولان جدید بخش هوایی به دنبال بهبود وضعیت و ورود هواپیماهای نو هستند. خوشبختانه با اقدامات اخیر دولت در مذاکرات ژنو و توافق نسبی که ایجاد شد می‌توان با بهره‌گیری از مدیران توانمند در بخش هوایی موانع غیرقانونی را که در خرید هواپیماهای نو وجود دارد از سر راه برداشت. معتقدم تنها باید هواپیماهای نو وارد ناوگان شوند تا حداقل از بخشی از مشکلات کاست. دیگر نباید هواپیمای کهنه خریداری کنیم. خرید هواپیمای کهنه خیانت بزرگی به مردم و کشور است. از طرف دیگر تعداد هواپیماهای فعال کشور به نسبت جمعیت در ایران بسیار پایین است و چاره‌ای جز هواپیماهای جدید نداریم. به طور مثال مقایسه نسبت جمعیت به صندلی‌های پرواز در ناوگان‌های مختلف نشان می‌دهد که امارات برای هر 64 نفر یک صندلی هواپیما دارد. قطر برای هر 80 نفر و ترکیه برای هر 1260 نفر یک صندلی هواپیما دارد. اما در ایران برای هر 2400 نفر یک صندلی هواپیما وجود دارد. این نشان می‌دهد تا چه میزان در زمینه ناوگان با کمبود مواجهیم. تازه اگر سن ناوگان ایران را با سن ناوگان کشورهایی که اشاره کردم در نظر بگیریم متوجه خواهیم شد که باید هزینه سنگینی برای سرمایه‌گذاری در بخش هوایی کشور انجام دهیم تا بتوانیم نیازهای این بخش را با حفظ ایمنی تامین کنیم. به همین جهت یکی از راهکارهای اساسی خرید هواپیماهای نو است. هرچقدر هواپیما سن کمتری داشته باشد هزینه تعمیر و نگهداری پایین می‌آید و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است. امروزه دیگر خرید هواپیمای نو از نظر اقتصادی ارزان‌تر تمام می‌شود تا اینکه هواپیمای کهنه بخریم و میلیون‌ها دلار صرف هزینه تعمیر و نگهداری آن کنیم. ایرلاین‌ها به جای آنکه به دنبال آن باشند تا دولت اجازه افزایش قیمت بلیت بدهد باید از آن بخواهند تا از آنها برای خرید هواپیمای نو حمایت کند. خرید هواپیمای نو خود سرمایه‌گذاری اقتصادی است چرا که از هزینه‌های اضافی می‌کاهد و بر کارایی ناوگان می‌افزاید.