مرگ تدریجی سرمایه

حدود 26 ماه از درجا زدن رکود در بازار مسکن می‌گذرد و در این مدت این بازار با تغییر جدی همراه نشده است. گرچه گاه بازار مسکن به ضرب تقویتی‌هایی همچون افزایش وام ساخت و خرید مسکن از سوی دولت تا حدودی با رونق معاملات و در زمانی با کاهش قیمت همراه شده است، اما همچنان در رکود به سر می‌برد.

به گفته مسعود نیلی، مشاور رئیس‌جمهور، در شرایط فعلی میزان قابل توجهی مصالح ساختمانی در انبارها مانده و هیچ سرمایه‌گذاری در بخش مسکن حاضر به ساخت و ساز نیست، از طرف دیگر برخی کارشناسان بر این باورند که با ادامه روند رکودی بازار مسکن، سال آینده صنعت ساختمان در کشور ورشکسته می‌شود و باید با بسیاری از صنایع ساختمانی خداحافظی کرد. اما دولتی‌ها نظر دیگری دارند و می‌گویند شاید ساخت و ساز در مدت اخیر کاهش یافته است، اما هم سرمایه‌گذار وجود دارد و هم کشور هنوز به ساخت و ساز مسکن نیاز دارد، از این رو همه مواد و مصالح ساختمانی موجود طی‌سال‌های آینده مورد استفاده این صنعت قرار می‌گیرد، اما همچنان ترس خروج سرمایه‌گذار از بخش ساختمان در تن مسکن باقی است و برخی گمان می‌کنند در شرایط فعلی هیچ سرمایه‌گذاری حاضر به سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان نیست. در همین رابطه نیز موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی در آخرین گزارش خود از وضعیت ساخت و ساز در بخش خصوصی و دولتی اعم از ساخت و ساز از کاهش سرمایه ساختمانی خبر داده و گفته است، تشکیل سرمایه از سال 90 تا 91 روند نزولی به خود گرفته است. تشکیل سرمایه ساختمان به طور کلی به هزینه ایجاد ساختمان‌های جدید، هزینه تعمیرات اساسی و تغییرات و اضافات ساختمان توسط بخش خصوصی و دولتی در طول یک دوره حسابداری اطلاق می‌شود که در این گزارش آمده روند تشکیل سرمایه ساختمان با توجه به همبستگی بالای آن با ارزش افزوده بخش ساختمان می‌تواند به عنوان یک شاخص مکمل، برای شناسایی رونق و رکود این بخش مورد استفاده قرار گیرد. همچنین تشکیل سرمایه ساختمان از سال 90 تا 91 روند نزولی داشته و سپس در سال 93 تحت تاثیر افزایش اعتبارات عمرانی، اندکی افزایش یافته است.

در این گزارش آمده است که از نیمه دوم سال 90، رشد ارزش تولید و فروش نهاده‌های ساختمانی به صورت معناداری کاهش یافته است. به طور کلی، در سال‌های 91 تا 93 ارزش تولید و فروش نهاده‌های ساختمانی با رشد منفی مواجه شده‌اند. در سال 93، ر‌شد ارزش فروش نهاده‌های ساختمانی به طور متوسط کمتر از رشد ارزش تولید این نهاده‌هاست که می‌تواند نشانه‌ای برای تداوم وضعیت رکودی بخش ساختمان باشد. درمجموع، با توجه به روند ارزش‌افزوده بخش ساختمان، می‌توان گفت این بخش از سال 91 وارد رکود شده و تا سال 93 این رکود تداوم داشته است.

از این رو روند تشکیل سرمایه ساختمان و ارزش تولید و فروش نهاده‌های ساختمانی نیز به عنوان شاخص‌های مکمل، رکود بخش ساختمان را در این دوره تایید می‌کنند. مشاهدات آماری بیانگر این واقعیت است که ورود بخش ساختمان به رکود در سال 93 متاثر از کاهش ارزش افزوده ساختمان بخش دولتی بوده که خود از کاهش قابل توجه اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای عمرانی در این سال ناشی شده است. در سال 92 نیز دلیل اصلی رکود بخش ساختمان را می‌توان به کاهش ارزش افزوده ساختمان بخش خصوصی نسبت داد. به نظر می‌رسد که در سال 93 ساختمان بخش خصوصی نقشی پررنگ‌تر در تداوم رکود بخش ساختمان داشته است.