فراموشی توسعه

خاطره‌ای ناخوش در ذهن ما ایرانیان همچنان وجود دارد، به‌توپ بستن مجلسی که نوپا بود. مظفرالدین‌شاه فرمان مشروطیت را در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ امضا می‌کند، مجلس اول در ۱۴ مهر همان سال آغاز به کار می‌کند و دوم تیرماه 1287 توسط کلنل لیاخوف قزاق و به دستور محمدعلی‌شاه به توپ بسته می‌شود. وجود نهادی در قدرت که به نمایندگی از لایه‌های متکثر اجتماعی، با دو ابزار قانونگذاری و نظارت پیگیر مطالبات می‌شود، نتیجه عقل بشر امروز است و به‌طور طبیعی مانند هر نهاد دیگری باید از کارایی لازم برخوردار شود. حالا کشورمان بیش از ‌صد سال است که نهاد پارلمان را برای اثرگذاری بیشتر و حفظ اصول دموکراتیک در خود پذیرفته است. دستاورد این مجالس هرچند استقرار یکی از ارکان دموکراسی بوده است اما‏ از نظر بسیاری این مجالس نتوانستند مسیری را برای توسعه ایران به طور دقیق مشخص کنند. در ادبیات توسعه شاید این رفتار به گزینش نکردن راهبردی برای توسعه، شهرت بیشتری داشته باشد. گزیدن گفتمان توسعه‌خواهی در پارلمان به عنوان یکی از ارکان حکومت می‌تواند پروسه توسعه کشور را از تردید درآورد یا حتی سرعتی به این پروسه دهد تا فاصله میان برنامه‌های مصوب در کشور تا تراز عملیاتی آن برنامه‌ها حداقل شود. به گمان بسیاری، عمر بیش از ‌صد سال دموکراسی در ایران رهاوردی همچون توسعه نداشته است. مجالسی که هر یک می‌آیند و بعد از چهار سال می‌روند طبیعی است که چون گفتمانی برای توسعه کشور ندارند، کارنامه موفقی از خود به‌جای نخواهند گذاشت. ساختار مجلس که متکی به کمیسیون‌های تخصصی است چگونه و بر چه اساسی به تصمیم می‌رسد؟ گفتمان توسعه و گزینش آن به‌نظر می‌آید برای اداره کردن و هماهنگ ساختن مجلس ضروری است، حتی بسیاری از کارشناسان بر این باورند که در همین صورت است که وظیفه نظارت بر ارکان مختلف قدرت توسط مجلس می‌تواند محلی از کارآمدی داشته باشد. برای وظیفه قانونگذاری مجلس نیز، داشتن گفتمان توسعه می‌تواند به افزایش کیفیت قوانین و کاستن از حجم آنها منجر شود. شش ماه تا انتخابات مجلس دهم فاصله داریم، در شرایط فعلی، آیا مجلس آینده می‌تواند گفتمانی برای توسعه تعریف کند؟ برای تامین منافع ملی و جلوگیری از اتلاف این منابع، مجلس چه سازوکاری دارد؟ به‌نظر می‌رسد باید گفتمانی فراگیر در مجلس آینده شکل‌ بگیرد تا ضمن گام‌ زدن برای توسعه، همبستگی اجتماعی را نیز افزایش دهیم و آرای متضارب را در بازی دموکراسی دخالت دهیم. پارلمان و انتخابات آن محمل بازی دموکراسی و انتخاب‌های متعدد است. فرصتی است که هر چهار سال برای تمرین و رسیدن به بلوغ در دستور قرار داده‌ایم.