تاریخ انتشار:
چرا قیمت فلزات اساسی کاهش یافت؟
بحران مواد اولیه
رشد و توسعه صنعت فولاد به‌عنوان مادر صنایع، همواره از علائم رشد صنعتی و به تبع آن رشد اقتصادی کشورها و زمینه‌ساز پیشرفت و توسعه بوده است. فولاد به‌عنوان یکی از آلیاژهای منحصربه‌فرد در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، ماشین‌آلات، لوازم‌خانگی و ساخت و ساز از نقش و اهمیت بسزایی برخوردار است.
رشد و توسعه صنعت فولاد به‌عنوان مادر صنایع، همواره از علائم رشد صنعتی و به تبع آن رشد اقتصادی کشورها و زمینه‌ساز پیشرفت و توسعه بوده است. فولاد به‌عنوان یکی از آلیاژهای منحصربه‌فرد در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، ماشین‌آلات، لوازم‌خانگی و ساخت و ساز از نقش و اهمیت بسزایی برخوردار است. این آلیاژ بی‌بدیل ویژگی‌های برجسته‌ای دارد که اهمیت استفاده از آن را در صنایع مختلف بیش از پیش پررنگ می‌کند. مهم‌ترین ویژگی این محصول قابلیت بازیافت 100درصدی آن است و می‌توان بر این اساس چرخه بازیافت نامحدود و بی‌نهایتی را برای این محصول متصور بود. برخی از ویژگی‌های فیزیکی برجسته این آلیاژ عبارتند از مقاومت بالا، فرم‌پذیری و تطبیق‌پذیری. این ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فرد اثرات اقتصادی متعدد مثبتی به دنبال دارد که در بین آنها اشتغال‌زایی صنعت فولاد یکی از مهم‌ترین آنهاست. بر اساس آمار انجمن جهانی فولاد، دو میلیون نفر به طور مستقیم، دو میلیون نفر به صورت مقاطعه‌کاری و چهار میلیون نفر در صنایع وابسته به فولاد در کل صنعت فولاد جهان اشتغال دارند.
آمار و ارقام نشان می‌دهد قیمت فلزات اساسی از جمله فولاد خام و فرآورده‌های فولادی و سنگ‌آهن طی سال‌های مختلف از ثبات نسبی برخوردار نبوده و دائماً نوسانات مختلفی را تجربه کرده‌اند. عدم ثبات در حرکت قیمت فولاد و تاثیرپذیری آن از شرایط اقتصاد جهانی، سبب شده است پیش‌بینی قیمت جهانی فولاد به یکی از مباحث اصلی کارشناسان این حوزه تبدیل شود. به طور قطع پیش‌بینی قیمت فولاد و نهاده‌های آن، مستلزم پیش‌بینی متغیرهای کلان اقتصادی در سطح جهان و در کل، پیش‌بینی وضعیت اقتصاد جهانی برای سال‌های آینده است.
بررسی تحولات بازار جهانی فلزات اساسی
فولاد
نگاهی به آمار و ارقام نهاده‌های این صنعت و مصنوعات آن می‌تواند گواه این ادعا باشد که مصرف جهانی فولاد که در صنایع مختلفی ازجمله ساخت و ساز، خودرو، لوازم‌خانگی و تاسیسات صنعتی و زیربنایی کاربردهای فراوانی دارد در حال افزایش است. تا آنجا که امروزه افزایش مصرف سرانه این فلز در کشورها، به‌نوعی یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی آنها محسوب می‌شود. نمودار 1، مصرف سرانه فولاد در جهان را از سال 2004 تا 2013 برحسب کیلوگرم به ازای هر نفر نشان می‌دهد.
با این حال میزان تولید این فلز اساسی نیز همواره افزایش یافته است. نمودار 2، میزان تولید و مصرف فولاد را طی سال‌های 2007 تا 2014 نشان می‌دهد. هرچند تولید و مصرف روندی صعودی داشته‌اند، اما شکاف بین تولید و مصرف در این مدت تقریباً ثابت مانده و در این سال‌ها، تولید از مصرف همواره بیشتر بوده است.
شکاف بین تولید و مصرف و پیشی گرفتن تولید از میزان مصرف جهانی فولاد خود می‌تواند به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار بر کاهش قیمت این فلز اساسی باشد. نمودار 3 روند قیمت فولاد را به صورت ماهانه از ابتدای سال 2012 تا ماه اخیر در سال 2015 نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌شود از ابتدای سال 2015 قیمت جهانی فولاد به شدت کاهش یافته است که در ادامه به دلایل آن پرداخته شده است.
سنگ‌آهن
همچنین نمودار 4، روند قیمت سنگ‌آهن را از سال 2000 نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌شود اثر رکود گسترده در سال 2009 نیز به شکل کاهش قیمت بر بازار سنگ‌آهن مشهود است. همچنین از سال 2011 به بعد ارزش سنگ‌آهن به شدت کاهش یافته است و این روند کاهشی تاکنون ادامه داشته است. آنچه پس از سال 2011 اتفاق افتاده و موجب کاهش قیمت سنگ‌آهن شده، هرچند می‌تواند به سبب شکاف بین تولید و مصرف باشد، لیکن با آمار کاهش واردات آهن‌قراضه و افزایش تقاضا برای سنگ‌آهن در جهان، سنخیتی ندارد و شاید بتوان آن را به افزایش عرضه سنگ‌آهن توسط استرالیا و افزایش ارزش دلار در مقابل اکثر ارزهای جهان و چشم‌انداز نامناسب از اقتصاد چین نسبت داد. البته این موضوع در بین کارشناسان حوزه فولاد همچنان محل مناقشه است.
مس
مهم‌ترین عامل کاهش قیمت مس و دیگر فلزات اساسی، نگرانی درباره کاهش تقاضا برای این مواد در چین است. شرایط اقتصادی چین بدتر از حدی است که تصور می‌شد و ضعف در بخش تولید کارخانه‌ای و ساخت و ساز سبب افول تقاضا برای مس شده است. قیمت مس نسبت به اوج خود در سال 2011 به نصف کاهش یافته و هفته پیش برای نخستین بار از بحران مالی و رکود اقتصادی سال 2008 قیمت‌ها به زیر 5200 دلار در هر تن رسید. قیمت مس در سال 2008 به زیر 3000 دلار کاهش یافت و در سال 2011 به 10190 دلار رسید.
تحلیلگران معتقدند با توجه به شرایط بازار مس یعنی هراس سرمایه‌گذاران از کاهش تقاضای چین، رشد ارزش دلار و محدود شدن استفاده از این فلز به عنوان وثیقه دریافت وام در چین، قیمت این فلز ممکن است بیش از پیش کاهش یابد. پیش‌بینی شده قیمت مس قبل از ورود به روند افزایش، 10 درصد دیگر معادل 500 دلار کاهش یابد و به محدوده 4500 دلار برسد. البته موسسه رتبه‌سنجی استاندارد اند پورز در گزارش جدید خود متوسط قیمت مس در ماه‌های پایانی سال جاری میلادی را 5300 دلار در هر تن پیش‌بینی کرده است. این رقم چهار درصد نسبت به قیمت کنونی مس بالاتر است. این نهاد متوسط قیمت نیکل و آلومینیوم را تا پایان سال 2015 کاهشی پیش‌بینی کرده است. همچنین عده‌ای از تحلیلگران بر این باورند که در سه‌ماهه چهارم امسال قیمت مس افزایش خواهد یافت زیرا ذخیره این فلز در بورس‌های فلزی به شدت کاهش یافته و واردات آن از سوی چین در حال افزایش است.
دلایل اخیر در کاهش قیمت فلزات اساسی
همان‌طور که از اطلاعات فوق پیداست بازار فلزات جهانی از ابتدای سال 2015 با کاهش شدید قیمت‌ها مواجه بوده است. با توجه به روند کاهشی قیمت‌ها طی سال‌های اخیر، سوالی که برای سرمایه‌گذاران در بازار فلزات اساسی مطرح شده این است که چه عواملی بازار فلزات یاد‌شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آیا قیمت‌ها در حال حاضر در سطح منطقی قرار دارند یا تغییراتی در آنها مشاهده خواهد شد؟
به عقیده کارشناسان، پیش‌بینی افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا و افزایش ارزش دلار در برابر سایر ارزهای جهان، ضعف اقتصاد چین و رشد کند فعالیت‌ها در بخش تولید کارخانه‌ای جهان، سه عامل اصلی کاهش قیمت فلزات اساسی است.
پیش‌بینی افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا
بانک مرکزی آمریکا با توجه به بهتر شدن شرایط اقتصادی در این کشور قصد دارد از سیاست‌های حمایتی خود بکاهد. این تمایل از ابتدای سال جاری میلادی وجود داشته اما در سه‌ماهه نخست امسال شرایط اقتصادی در آمریکا مناسب نبود، در نتیجه نرخ‌های بهره تغییری نکرد. در سه‌ماهه دوم نیز وضعیت اقتصاد جهان نگران‌کننده شد و همین امر سبب شده نرخ‌های بهره همچنان بالا برده نشود.
البته پایین باقی ماندن نرخ تورم در آمریکا و رشد کند سطح دستمزدها در این کشور نیز از محدود شدن سیاست‌های حمایتی جلوگیری کرده است. پیش‌بینی اجرای برنامه افزایش نرخ‌های بهره توسط دولت آمریکا، سبب رشد ارزش دلار در برابر سایر ارزها و کاهش قیمت فلزات اساسی شده است.
ضعف اقتصاد چین
در سال‌های اخیر، اقتصاد چین به‌عنوان نماگری برای فعالیت‌های اقتصادی جهان مورد توجه تمام عاملان اقتصادی بوده است. واردات و صادرات چین، همواره توانسته بازارهای جهانی را تحت تاثیر قرار دهد. از این‌رو، حرکت شاخص‌های اقتصادی چین و پیش‌بینی آنها می‌تواند در پیش‌بینی رشد اقتصادی جهان بسیار موثر باشد.
نمودار 5، روند تغییرات رشد اقتصادی چین از سال 2002 تا 2013 و پیش‌بینی آن را تا سال 2019 نشان می‌دهد. پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول برای رشد اقتصادی چین در سال 2015 حدود 3 /7 درصد است که در مقایسه با رشد اقتصادی چین در سال‌های قبل مقدار کمتری را نشان می‌دهد. همچنین پیش‌بینی شده طی سال‌های 2015 تا 2019 هر ساله از نرخ رشد اقتصادی چین کاسته شود.
همچنین سقوط شاخص بورس شانگهای نگرانی‌های عمیق درباره سلامت دومین اقتصاد بزرگ جهان پدید آورده است. بانک مرکزی چین برای حمایت از رونق اقتصاد، اقدامات متعددی انجام داده است اما این اقدامات کافی نبوده و سرمایه‌گذاران امیدوار هستند تلاش‌های جدیدی از سوی این نهاد انجام شود اما حتی اگر بانک مرکزی و دولت چین اقدامات فراگیرتر حمایتی انجام دهند، در بهترین حالت نرخ رشد چین به هفت درصد یعنی نرخ هدف تعیین‌شده برای رشد اقتصاد در سال جاری میلادی برای این کشور خواهد رسید و در این نرخ رشد، تقاضا برای فلزات اساسی رشد شدیدی نخواهد داشت. نگرانی از وضعیت اقتصاد چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان فلزات اساسی و کاهش تقاضای این کشور باعث افت قیمت این فلزات شده است.
در نهایت ضعف بخش تولید کارخانه‌ای جهان عامل دیگر برای پایین باقی ماندن قیمت فلزات اساسی است. برای مقابله با این بحران بانک‌های مرکزی بزرگ سیاست‌های حمایتی اتخاذ کرده‌اند اما بعید است این اقدامات رونق بازار فلزات اساسی را در پی داشته باشد. بدین ترتیب نباید انتظار داشت قیمت این مواد خام رشد قابل ملاحظه‌ای داشته باشند.
نتیجه‌گیری از وضعیت بازار فلزات اساسی
در بازارهای جهانی به دلیل مواردی همچون کاهش شدید قیمت سنگ‌آهن و رسیدن بهای آن به کمترین حد در چند سال اخیر در بازار نقدی چین و پیش‌بینی ادامه روند نزولی قیمت این ماده خام تا اواخر سپتامبر 2015، کاهش قیمت زغال‌سنگ در بازارهای جهانی، تنزل شدید قیمت نفت و کاهش هزینه‌ها مخصوصاً برای حمل و نقل مواد اولیه و محصولات نهایی، کاهش قیمت تمام‌شده فولاد در جهان و در نهایت رکود فراگیر در اغلب بازارهای جهانی فلزات اساسی، به نظر می‌رسد در سال 2015 شرایط بازارهای جهانی فولاد و سایر فلزات اساسی چندان متفاوت از سال 2014 نبوده و خطرات مربوط به مازاد عرضه فولاد و دامپینگ این محصول از سوی برخی کشورها با محوریت چین و روسیه کماکان ادامه‌دار باشد. همچنین به نظر نمی‌رسد به این زودی وضعیت چین رو به بهبود باشد. بنابراین انتظار بر این است که تا پایان سال 2015 همچنان روند نزولی یا ثبات در قیمت این فلزات ادامه داشته باشد.
دیدگاه تان را بنویسید