شبی در ستایش هنر ایرانی

حراجی‌های بزرگ دنیا در چند سال اخیر تمرکز زیادی بر هنر شرق و خاورمیانه داشته‌اند، بعد از افتتاح شعبه دوبی حراج کریستی حالا نوبت به حراج ساتبی رسیده است، ساتبی یکی از مشهورترین مراکز حراج آثار هنری بریتانیا با چهارصد شعبه در سراسر جهان از چندی پیش تازه‌ترین شعبه‌اش را در دوحه پایتخت قطر در تقاطع النجم در خیابان «سی رینگ» افتتاح کرده است. با بازگشایی حراج کریستی دوبی در ماه می 2006، دریچه جدیدی به سوی بازار جهانی برای هنر مدرن و معاصر ایران باز شده است. معرفی هنر ایران در سطح بین‌المللی به دست یکی از باسابقه‌ترین و معروف‌ترین خانه‌های حراج دنیا و فروش موفقیت‌آمیز آثار ایرانی در این حراج‌خانه، مانند فروش 8/2 میلیون‌دلاری مجسمه پرسپولیس پرویز تناولی (بالاترین رکورد منطقه تا‌کنون) و چندین فروش میلیونی دیگر، نگاه بازار هنر دنیا و منتقدان آن را معطوف به هنر مدرن و معاصر ایران کرده است که از نشانه‌های آن، قرار گرفتن نام شش هنرمند ایرانی در لیست 500 هنرمند معاصر برتر دنیا در مارکت (2008 تا 2011) از نگاه آرت پرایس، شکل‌گیری بازارهای اختصاصی هنر معاصر ایران در خارج از منطقه خاورمیانه و شروع سرمایه‌گذاری گالری‌های اروپایی و آمریکایی روی هنرمندان ایرانی بوده است. حراج کریستی در امارات از اساس با توجه به ظرفیت‌های ایران شکل گرفت و طی پنج سال 111 هنرمند ایرانی را با 463 اثر به صحنه بین‌المللی بازار هنر معرفی کرده است و حالا به نظر می‌رسد قرار است در حراج ساتبی نیز شاهد تکرار این روزهای درآمدزا برای هنر ایران باشیم.
اولین شب حراج ساتبی شعبه دوحه شبی در ستایش هنر ایرانی شد و هنرمندان ایرانی موفق شدند رکوردهای جدیدی را در زمینه فروش آثارشان ثبت کنند.
در این شب هشت میلیون دلار اثر هنری خریداری شد. با این حال آثار هنرمندان ایرانی در این شب با استقبال بسیاری روبه‌رو شدند، گران‌ترین اثر به فروش رفته کاری از آنیش کاپور هنذی بود. یکی از گران‌ترین آثاری که در این شب به فروش رفت تابلویی از «علی بنی‌صدر» هنرمند ایرانی ساکن آمریکا بود که 500 هزار دلار به فروش رفت و به عنوان پنجمین اثر گران قیمت این حراج ثبت شد. تابلو «تعقیب» او با قیمت 557 هزار دلار فروش رفت. بنی‌صدر در حالی این رکورد را به دست آورد که قیمت پایه اثر او 180 تا 250 هزار دلار تعیین شده بود و به دو برابر قیمت فروش رفت که هیجان خاصی را به حراج ساتبی دوحه بخشید.
علی بنی‌صدر، در سال 1976، در تهران به دنیا آمد و در کودکی همراه خانواده‌اش به کالیفرنیا نقل مکان کرد. اولین نمایشگاه انفرادی‌اش را سال 2005 در نیویورک برگزار کرد و در این سال‌ها در گالری‌های معتبری همچون روپک، ساچی و موزه کویین نیویورک نمایشگاه انفرادی گذاشته است، این سومین باری است که آثار او به ساتبی راه پیدا می‌کند.
در این حراج که 53 اثر چکش خورد هنرمندان ایرانی در جایگاه بالای فروش حراج قرار گرفتند.
رکوردهای 8، 10 تا 12 این حراج به هنرمندان ایرانی از جمله منیر فرمانفرمائیان، حسین زنده‌رودی و فرهاد مشیری تعلق گرفت.
تابلو «سه برادر» منیر فرمانفرمائیان هم از شگفتی‌سازان حراج شب گذشته ساتبی بود که 233 هزار دلار چکش خورد که دو برابر قیمت پایه اثر این هنرمند بود. منیر فرمانفرمائیان تنها هنرمندی است که در 40 سال اخیر از ترکیب آینه‌کاری، اشکال هندسی اسلامی، نقش‌مایه‌ها و نقاشی پشت شیشه استفاده کرده تا آثار مدرن خود را خلق کند. سبک متمایز او، که در اواخر دهه 40 و دهه 50 شکل گرفت، از پیوندهای قوی و عمیق با کشورش و کارآموزی در نیویورک پدید آمده است. او هنرمند پیشتازی است که کارش در زمینه نقاشی پشت شیشه و سپس کلاژ آینه و شیشه، با بهره‌گیری از تکنیک سنتی آینه‌کاری ایرانی، شهرتی جهانی برای او به ارمغان آورد. او در این شیوه به ترکیب‌های انتزاعی و بیانی معاصر دست یافته است. تابلو «بدون عنوان» حسین زنده‌رودی 221 هزار دلار فروش رفت. این در حالی است که اثر «رنگ‌ها» این هنرمند در حراج به فروش نرفت. او از بنیانگذاران مکتب سقاخانه و پیشگامان شیوه نقاشی خط در ایران است و با استفاده از نمادهای هنر سنتی ایران و همچنین خوشنویسی، روشی تازه را در هنرهای تجسمی ایران به وجود آورد. حسین زنده‌رودی از ابتدا نقاشی‌های خود را با اعداد و حروف و تکرار آنها خلق کرد. در آثار وی چهار عنصر آب، خاک، باد و آتش مورد توجه قرار گرفته‌اند. هنرشناس فرانسوی ژان کلود کاری معتقد است: «گام نهادن در آثار زنده‌رودی به معنای ترک اشکال و محیطی است که به طور معمول در آن زندگی می‌کنیم.» در چهارمین حراج کریستی (۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷) که در دوبی برگزار شد، تابلو نقاشی‌خط چهارباغ حسین زنده‌رودی به مبلغ دو میلیون و ۶۰۰ هزار دلار فروخته شد که رکورد گران‌ترین تابلو نقاشی مدرن در تاریخ نقاشی ایران است. تابلو (NMR19) فرهاد مشیری نیز در این حراج به مبلغ 161 هزار دلار چکش خورد و دیگر اثر این هنرمند از مجموعه «کوزه‌ها» نیز 46 هزار و 875 دلار فروش رفت. مشیری هنرمندی است که به عقیده بسیاری کشف بزرگ حراجی‌هاست و با سبکی که منحصر به خود اوست آثارش را ارائه می‌دهد. فرهاد مشیری رکورددار فروش گران‌قیمت‌ترین آثار هنر در ایران به عنوان اولین هنرمند خاورمیانه شناخته می‌شود که اثرش به فروش یک میلیون‌دلاری رسیده است.
اما آنچه سبب شده تا مشیری را در جهان مطرح کند سبک خاص و به نوعی منحصر به فرد او در هنر است؛ سبکی که او را به یک هنرمند میلیون‌دلاری مبدل کرده است. فرهاد مشیری در سال 2012 در فهرست 500 هنرمند برتر جهان در سال 2012 قرار گرفت. آخرین موفقیت او در عرصه بین‌المللی نیز در حراجی کریستی و با فروش اثر «باغ اسرار» به قیمت ۹۸۶ هزار دلار رخ داد.
اثر «موج آبی» نصرالله افجه‌ای در این دوره از حراج ساتبی، 87 هزار و 500 دلار، هدیه شفیع 50 هزار دلار و اثری از بهمن محصص نیز به مبلغ 25 هزار دلار فروش رفت تا بیانگر این موضوع باشد که هنر ایران در سطح منطقه در جایگاه نخست و در سطح دنیا نیز به جایگاه رفیعی رسیده است. چندی پیش موزه متروپولیتن نیویورک که از معروف‌ترین موزه‌های جهان است، خوشنویسی نصرالله افجه‌ای، هنرمند ایرانی را خرید. این خوشنویسی مربوط به یکی از کارهای اخیر افجه‌ای است که سال گذشته آن را روی بوم آورده است. افجه‌ای در این اثر 160 در 160 سانتی‌متری، سوره حمد را به صورت نقاشی‌خط و به سیاق کارهای اخیرش که ریزنویسی است، تصویر کرده است.