پست زیرساخت است

مجتبی نصیری / معاون سابق پست

مساله زیان‌دهی پست تنها خاص شرکت پست ایران نیست. این مساله در شرکت‌های پست کشورهای پیشرفته نیز رخ داده است. نمونه آن پست انگلیس است. پس نباید یک‌طرفه قضاوت شود. کافی است یک جست‌وجو روی پست‌های دنیا انجام دهید و ببینید چند پست دنیا سودده است و به چه تعداد از شرکت‌های پست‌ دنیا، دولت‌ها کمک می‌کنند تا بتوانند خدمات متناسب ارائه دهند. پست زیرساخت است، کسب‌وکار و تجارت نیست. اگر حمل‌ونقل و جابه‌جایی مرسولات را با ارزش افزوده بالا و با هزینه پایین انجام دهیم، سایر بخش‌ها از پست استفاده می‌کنند. پست باعث ایجاد ارزش افزوده در سایر بخش‌های اقتصادی شده است. تصور کنید اگر پست نباشد و هر سازمان یک پست برای خودش داشته باشد، با چه هزینه‌ هنگفتی باید مرسولات خود را جابه‌جا کند. پست عامل کاهش هزینه‌هاست. بنابراین باید دولت به هر طریقی از پست حمایت کند. به طور مثال اگر مرسوله‌ای از سراب در اردبیل به خاش در زابل ارسال شود، هزینه آن اگر کمتر از 40 هزار تومان باشد زیان است ولی شرکت پست با پست پیشتاز با هزینه چهار هزار تومان این مرسوله را به مقصد می‌رساند. دولت باید این زیان را طبق قانون پوشش دهد. وقتی حمایت‌های دولتی لنگ می‌زند، شرکت پست چگونه می‌تواند انباشت زیان سالانه نداشته باشد. قطعاً این شرکت نیاز به حمایت دارد. چون تعرفه‌های پستی به شکل مصنوعی پایین نگه داشته شده است. در حالی که تورم با رشد بی‌سابقه‌ای مواجه است اما هزینه خدمات پستی ثابت است. دولت باید برای این مساله چاره‌اندیشی کند. اگر شما به یک شرکت خصوصی بگویید که مرسوله را با قیمت چهار هزار تومان از اردبیل به زابل ببرد یا این کار را انجام نمی‌دهد یا اگر هم ببرد تعرفه بالا می‌گیرد. در حالی که شرکت پست موظف است با یک تعرفه پایین در تمام نقاط روستایی خدمات‌رسانی کند. شرکت خصوصی، نقاط جزء به جزء را که دارای زیان است خدمت نمی‌دهد ولی پست تکلیف دارد و باید انجام دهد. به یک دفتر پستی مراجعه کنید و بگویید مرسوله‌ای را برای روستایی در نقطه‌ای دور‌دست بفرستند، هیچ دفتر پستی به شما نه نمی‌گوید. در حالی که زیان بالایی به شرکت پست تحمیل می‌کند. در حالی که اگر نقاط زیان‌ده حذف شوند و مثل بخش‌های غیردولتی عمل شود، قطعاً شرکت پست سودآور خواهد شد. نگاه ما نباید نگاه کسب‌وکاری و سود و زیانی باشد. الان ببینید آیا تمام شرکت‌های پست دنیا سودآور هستند؟ این نگاه، نگاه غیرتخصصی است و ناشی از عدم اطلاع از وضعیت عملکرد پست دنیاست که اگر کنار هم بگذاریم شاید بشود مقایسه درستی کرد. وقتی مشتری می‌تواند به راحتی با اتصال به سایت شرکت پست مرسوله خود را رهگیری کند، این نشان از رشد خدمات پستی دارد. در دنیا نیز عمده خدمات پستی به همین شیوه ارائه می‌شود. متاسفانه برخی مسائل وجود دارند که در اختیار پست و مجموعه آن نیست. ایران یک کشور پهناور است و نمی‌توان آن را با آلمان مقایسه کرد. زیرساخت‌های خطوط حمل‌ونقلی آلمان را نمی‌توان با ایران مقایسه کرد. ساعت به ساعت قطار بین کشورهای آلمان، هلند و سوئیس با توجه به مسطح بودن و محدودیت‌شان در تردد است. کل کشور انگلستان به اندازه استان خراسان رضوی ماست. در برخی از استان‌ها پرواز هواپیما مشکل دارد و ممکن است در هفته یک تا دو پرواز انجام گیرد. چطور از پست انتظار داریم زمان ارسال مرسولات را در این نقاط به حداقل برساند؟ به هر شکل چالش‌هایی در سیستم حمل‌ونقل کشور وجود دارد. این مسائل نیز هزینه‌زا برای شرکت پست است. اگر تمام کشور با قطار تندرو متصل بود، قطعاً طی 24 ساعت می‌توانستیم مرسولات را از تهران به زاهدان برسانیم. پروازها به برخی از شهرها نیز مقرون به صرفه نیست. نمی‌توان از شرکت‌های هواپیمایی توقع داشت با این وضعیت هزینه‌های پرواز، در تمام نقاط کشور خدمات پروازی انجام دهند.