تاریخ انتشار:
صادق زیباکلام پیامدهای حضور ابراهیم رئیسی در انتخابات را تحلیل می‌کند
رئیسی انتخابات را دوقطبی می‌کند
باور صادق زیباکلام این است که آمدن آقای رئیسی انتخابات را دوقطبی کرده و رقابت نهایی میان آقای روحانی و آقای رئیسی است.
اعلام حضور ابراهیم رئیسی به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری، شرایط تازه‌ای را برای فعالان سیاسی به وجود آورده است. از یک‌سو بسیاری از اصولگرایان با تردید در مورد حمایت از وی نظر می‌دهند و بر این باورند که رئیسی قادر نیست در برابر روحانی قد علم کند و رای روحانی را به خود اختصاص دهد و در عین حال خود را ناگزیر از حمایت رئیسی می‌بینند. در برابر اصلاح‌طلبان بر این باورند که سوابق رئیسی موجب خواهد شد تا روحانی با رای بالاتری وارد پاستور شود. پیچیدگی این مباحث موجب شد تا با صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران در مورد آرایش سیاسی کاندیداها بعد از حضور رئیسی گفت‌وگویی داشته باشیم.
با توجه به اعلام آمادگی ابراهیم رئیسی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری بسیاری از تحلیلگران تلاش دارند تا آرایش انتخاباتی را ترسیم کرده و در مورد انتخابات پیش‌رو بتوانند تحلیل جامعی را ارائه کنند. با توجه به اینکه بسیاری رئیسی را مهم‌ترین رقیب حسن روحانی می‌دانند شما در این مورد چه تحلیلی دارید؟
باور من این است که آمدن آقای رئیسی انتخابات را دوقطبی کرده و رقابت نهایی میان آقای روحانی و آقای رئیسی است.
این دوقطبی مورد اشاره شما، شبیه دوقطبی ایجاد‌شده در سال 88 است؟
نه! شبیه دوقطبی ایجاد‌شده در دوم خرداد 76 است. در دوم خرداد 76 شاهد این بودیم که رقابت میان دو کاندیدای اصلی بود که یکی از آنها در نهایت رای بالایی آورد. چون مردم تمایلی نداشتند که به نامزدی که نماینده وضع موجود است، رای بدهند.
یعنی باورتان این است که رئیسی از سوی بخش‌هایی از نظام مورد حمایت قرار می‌گیرد؟
بله، دیگر باید تعارف را کنار گذاشت و این موضوع را قبول کرد که رئیسی نامزد بخش‌هایی از حاکمیت است. به همین دلیل اغلب ارکان حاکمیت برای حمایت از او بسیج شدند. فقط لازم است تا برنامه‌های صدا‌و‌سیما را رصد کنید، در این صورت متوجه می‌شوید که صدا‌و‌سیما به صورت گسترده از او حمایت می‌کند. در این میان اغلب ائمه جمعه با بهره‌گیری از تریبون‌های نماز جمعه و روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و بسیاری از مراجع و روحانیون از ایشان حمایت می‌کنند. حتی نهادهای دیگر برای حمایت از ایشان بسیج خواهند شد و البته از هم‌اکنون این کار را شروع کرده‌اند.
با توجه به حمایت همه‌جانبه از ابراهیم رئیسی، فکر می‌کنید توده مردم در واکنش به اعلام کاندیداتوری ایشان چه کار خواهند کرد؟ آیا بنابر برخی تحلیل‌ها، امکان دارد که این کار به سود حسن روحانی تمام شده و رای بیشتری به سبد آقای روحانی ریخته شود؟
بسیج بخش‌هایی از قدرت به نفع رئیسی، موجب خواهد شد تا فارغ از 10 تا 15 میلیون رای ثابتی که اصلاح‌طلبان دارند، بسیاری از افرادی که رای‌دهنده بالقوه اصلاح‌طلبان هستند اما در شرایط کنونی دچار تردید هستند، تردید خود را کنار گذاشته و به اصلاح‌طلبان رای بدهند. البته این تردید از این جهت است که این افراد اعتقاد دارند که آقای روحانی دستاوردی نداشت و به این جهت تصمیم داشتند تا در انتخابات شرکت نکنند چون بر این باور هستند که این کار بی‌فایده است. من اطمینان دارم که این افراد بر تردید خود غلبه خواهند کرد. در نهایت این تصمیم را خواهند گرفت که در انتخابات شرکت کنند. به همین دلیل بین پنج تا 10 میلیون نفر افراد مردد با رای خاکستری، رای خود را به نفع آقای روحانی به صندوق خواهند انداخت. این جمعیت پنج تا 10 میلیونی شامل بسیاری از تحصیل‌کردگان، دانشجویان، نویسندگان، اقلیت‌های قومی و مذهبی، کارکنان دولت و نخبگان بخش خصوصی و زنان و... می‌شود. بسیاری از این افراد نسبت به حضور در انتخابات قبل از اینکه آقای رئیسی اعلام حضور کرده بود، مردد بودند. حضور آقای رئیسی موجب می‌شود که آنها پای صندوق حاضر شوند. شما اطمینان داشته باشید در
شرایط کنونی، مردم به کاندیدای رقیب آقای رئیسی یعنی آقای روحانی رای خواهند داد و این کار روند انتخابات را تغییر داده و نتیجه آن به سود آقای روحانی تمام می‌شود. جمعیت خاموش با توجه به شناختی که از آقای رئیسی دارند مصمم به حضور در انتخابات می‌شوند.
با توجه به اعلام حضور ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری فکر می‌کنید اصولگرایان در برابر این تصمیم چه واکنشی نشان می‌دهند؟ آیا می‌توان این احتمال را مدنظر قرار داد که اصولگرایان هم در مورد آقای رئیسی به اجماع برسند و از ایشان حمایت کنند؟
کسر قابل توجهی از اصولگرایان به سمت آقای رئیسی آمده و با ایشان بیعت کرده و حتی برای وی تبلیغ خواهند کرد. بعید به نظر می‌رسد اصولگرایان در مورد آقای رئیسی اختلاف نظر جدی داشته باشند. البته آقای رئیسی، مرتب بر این نکته تاکید خواهند کرد که رویکرد کاملاً مستقلی داشته و حتی امکان دارد که بر روی این نکته تاکید کنند که نامزد اصولگرایان نیستند. این حرف در حالی بیان می‌شود که همه می‌دانند این سخنان در واقع تعارفی بیش نیست.
به نظر من جمنا از همان ابتدا داشت وقت خود را تلف می‌کرد. جمنا به هیچ جایی نخواهد رسید. به هر حال نامزد جناح راست آقای رئیسی خواهد بود با این تبصره که شماری از اصولگرایان واقع‌بین از ایشان حمایت نخواهند کرد، چون ایشان را گزینه مناسبی برای ریاست جمهوری نمی‌دانند.
در این شرایط اصولگرایان با تمام توان و قدرت خود به صورت تمام‌قد پشت سر آقای رئیسی قرار گرفته و تمام قابلیت‌های خود را به کار خواهند گرفت تا آقای رئیسی در این کارزار برنده انتخابات آتی شود و بتواند به ساختمان پاستور راه یابد.
با این تفاسیر به نظر شما اصولگرایان در انتخابات 96 با چند کاندیدا در عرصه رقابت‌های ریاست‌جمهوری حاضر خواهند شد؟
امکان دارد که بر حسب حفظ ظاهر آقای ضرغامی در عرصه رقابت باقی بماند و دکتر جلیلی همچنان به رقابت انتخاباتی ادامه دهد. شما اطمینان داشته باشید که تمام کاندیداها در نهایت به نفع آقای رئیسی کنار خواهند کشید و تنها کاندیدای نهایی در رقابت آقای رئیسی خواهد بود که به مصاف با حسن روحانی خواهد رفت. با این حال من نگرانی چندانی در مورد رقابت حسن روحانی با رئیسی ندارم اطمینان دارم که نتیجه انتخابات به سود ما خواهد بود.
شما در سخنان خود تاکید کردید که ابراهیم رئیسی با حسن روحانی با یکدیگر رقابت کرده و هریک برای حضور در پاستور تلاش خواهند کرد. به نظر شما حضور رئیسی مناظره‌های انتخاباتی را به چه سمت و سویی خواهد برد. آیا می‌توان این پیش‌بینی را داشت که بازار مناظره داغ شده و مانند مناظره‌های سال 88 خواهد شد؟
آقای رئیسی تلاش خواهند کرد که منظماً به آقای روحانی انتقاد کرده و دولت ایشان را بکوبند. شما تردید نداشته باشید که مرتب بر این نکته تاکید خواهند کرد که کشور در شرایط خوب اقتصادی قرار ندارد. از سویی مسائلی مانند اینکه اقتصاد در رکود به سر برده و دولت برای تولید کاری نکرده است را برجسته خواهند کرد. مرتب در جریان مناظره‌های تلویزیونی بر این نکته تاکید خواهند کرد که دولت برای اشتغال کاری نکرده و نتوانسته مشکل بیکاری را حل کند. حتی به این نکته اشاره خواهند کرد که برجام دستاورد چندانی نداشته و مردم زیر بار گرانی له شدند. به این صورت تلاش خواهند کرد تا دولت آقای روحانی را از هر جهت تخطئه کرده و به این وسیله برای خود رای جمع کرده و رای ناراضیان را به خود اختصاص دهند تا آقای روحانی رئیس‌جمهوری تک‌دوره‌ای شود.
با توجه به این راهبرد رقبا، بهتر است آقای روحانی در جریان مبارزات انتخاباتی و مناظره‌ها چه رویکردی را در پیش بگیرد تا حامیانش به واسطه تبلیغات دچار تردید در رای دادن خود نشوند؟
آقای روحانی بهتر است در برابر تخریب گسترده‌ای که از طریق صدا‌و‌سیما، مطبوعات منتقد دولت و دیگران انجام می‌شود، راهبرد متفاوتی را در پیش بگیرند. ایشان نباید این سخن را مطرح کند که تورم 40 درصدی کاهش یافته و در حال حاضر تک‌رقمی شده یا اینکه رشد اقصادی از منفی شش درصد به هشت درصد رسیده است. به نظر من این نحوه تبلیغات فایده‌ای ندارد و نمی‌تواند تبلیغات آنها را بی‌اثر کند.
اگر قرار باشد این سخنان را مطرح نکنند پس باید چه رویکردی را در برابر تخریب گسترده احتمالی درپیش بگیرند؟
آقای روحانی باید این نکته را مطرح کنند که بخش عمده‌ای از اقتصاد کشور در اختیار بنیادهایی است که به دولت مالیات نمی‌دهند. حجم بزرگی از اقتصاد کشور در اختیار نهادهایی است که تحت کنترل دولت نیستند.
آقای رئیسی تاکید زیادی بر مستقل بودن خود خواهد داشت تا بتوانند رای مردم را به خود اختصاص دهند. این اتفاق در حالی رخ داده که همه می‌دانند ایشان مورد حمایت اصولگرایان هستند. اگر سایر افراد هم کاندیدا شوند در نهایت کناره‌گیری خواهند کرد.
بخشی از اقتصاد در اختیار آستان قدس رضوی است که دولت به عنوان قوه مجریه نمی‌تواند هیچ‌گونه نظارتی بر روی عملکرد آنها داشته باشد. نه‌تنها دولت بلکه مجلس نیز نمی‌تواند از آنها حساب بخواهد و این نهادها مالیات هم نمی‌پردازند. ایشان باید این نکته را نشان بدهند که بنیادها و نهادها در سال نزدیک به شش هزار میلیارد تومان بودجه را به خود اختصاص می‌دهند و ردیف بودجه مشخص دارند. آقای روحانی باید با صدای بلند این موضوع را اعلام کنند که این نهادها این مقدار بودجه در سال دارند. این موضوع باید بارها گفته شود که دولت در سال گذشته تلاش زیادی کرد اما در نهایت 15 هزار میلیارد تومان توانست برای عمران کشور اختصاص دهد. با این حال مشاهده می‌شود که شش هزار میلیارد تومان نهادهای فرهنگی برای تبلیغات بودجه دریافت می‌کنند. به عبارت دیگر نزدیک به نیمی از بودجه عمرانی کشور به این نهادها اختصاص پیدا می‌کند.
آقای روحانی باید این نکته را اعلام کند که اگر کشور در رکود است و برای ایجاد تحرک در تولید و ایجاد اشتغال پایدار در کشور هنوز نتوانسته گام بلندی را بردارد، مهم‌ترین دلیل آن این است که بودجه در کشور صرف چه کارهایی می‌شود. ایشان باید اعلام کنند برای ایجاد یک شغل حداقل 50 میلیون تومان لازم است. تا زمانی که سرمایه‌گذاری مناسبی انجام نشود امکان ندارد که بتوان در این حوزه دستاوردی داشت. اگر قرار شود پنج میلیون نفر دارای شغل شوند شما حداقل به سرمایه‌ای نزدیک به 250 هزار میلیارد تومان نیاز دارید. در حالی که کل بودجه عمرانی کشور تنها 15 هزار میلیارد تومان بوده است. به همین دلیل رویکرد بیان واقعیت‌های اقتصادی را باید در پیش بگیرند و در این زمینه تعارف را کنار بگذارند.
با توجه به اینکه آقای روحانی از همان ابتدا مخالف یارانه بودند، به نظر شما در این مورد باید چه رویکردی را در پیش بگیرند. اهمیت این موضوع زمانی آشکار می‌شود که شما مشاهده می‌کنید بقایی به عنوان نماینده جریان احمدی‌نژاد وعده داده که یارانه 250 هزار‌تومانی پرداخت خواهد کرد؟
واقعیت را بیان کنند. آقای روحانی باید مضرات پرداخت یارانه را متذکر شود. ایشان باید به این نکته اشاره کنند که پرداخت یارانه فله‌ای که آقای احمدی‌نژاد به منظور پیشبرد سیاست‌های پوپولیستی خود در پیش گرفت، فقط در سال گذشته نزدیک به 43 هزار میلیارد تومان به کشور هزینه تحمیل کرد. تنها لازم است تا این رقم را با بودجه عمرانی مقایسه کنید. آقای روحانی باید با صدای بلند بگویند که چه چیزی موجب شده تا کشور همچنان در رکود باشد. به هر حال سیاست‌های کلان غلط که یادگار اصولگرایان است موجب شده اقدامات بی‌نتیجه مانده یا با موانعی روبه‌رو شود. آقای روحانی به جای اینکه در برابر رقبا و صدا‌و‌سیما سکوت کنند باید آنها را خطاب قرار دهند و بگویند که شما مقصر ایجاد شرایط کنونی هستید.
به نظر شما آرزوی اصولگرایان در مورد تک‌دوره‌ای شدن آقای روحانی محقق می‌شود؟ به هر حال ابراز امیدواری برای تک‌دوره‌ای شدن آقای روحانی وجه مشترک شرکت‌کنندگان در نشست جمنا (جبهه مردمی نیروهای انقلاب) بود.
حسن روحانی نباید این سخن را مطرح کند که تورم ۴۰درصدی کاهش یافته و در حال حاضر تک‌رقمی شده است یا اینکه رشد اقصادی از منفی شش درصد به هشت درصد رسیده است. به نظر من این نحوه تبلیغات فایده‌ای ندارد و نمی‌تواند تبلیغات آنها را بی‌اثر کند.
من فکر می‌کنم که این‌طور نخواهد شد و آقای روحانی بار دیگر رئیس‌جمهور خواهند شد. تا قبل از آمدن آقای رئیسی؛ زمانی که رقبای آقای روحانی، آقایان ضرغامی و جلیلی بودند، این احتمال بسیار قوی بود که رای آقای روحانی به 15 میلیون هم نرسد.
به هر حال نارضایتی نسبت به عملکرد ایشان در میان رای‌دهندگان وجود داشت. اما آمدن آقای رئیسی موجب خواهد شد افراد بسیاری که قصد شرکت در انتخابات را نداشتند در انتخابات حضور پیدا کنند. به همین دلیل چندان بعید نیست که رای آقای روحانی به بالای 20 میلیون برسد.
به هر حال مردم تمایلی ندارند که قوه مجریه دست اصولگرایان بیفتد. با توجه به حضور گسترده آنها در قوه مقننه و قضائیه مردم تمایلی ندارند که در راس قوه مجریه هم یک اصولگرا قرار بگیرد. مهم‌تر اینکه بسیاری از نهادهایی که مردم در تعیین مدیریت آن نقش ندارند در اختیار اصولگرایان است که نمونه آن صدا‌و‌سیماست. رئیس قوه مجریه با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود. البته این وضعیت در مورد نمایندگان مجلس هم وجود دارد اما اهمیت انتخابات ریاست جمهوری نزد مردم، به مراتب بیشتر از مجلس است. به همین دلیل مردم به صورت گسترده‌تر در انتخابات ریاست جمهوری شرکت خواهند کرد تا این نهاد به دست اصولگرایان نیفتد.
آیا می‌توان میان رئیسی و اصولگرایان تمایز قائل بود و این پیش‌بینی را کرد که اصولگرایان از رئیسی حمایت نکنند. به هر حال فارغ از رئیسی کاندیداهای دیگری هم در نشست جمنا نامشان مطرح شده بود و در مورد آنها هم نظر مساعدی وجود دارد. به نظرتان جمنا از سایر گزینه‌ها چشم‌پوشی خواهد کرد و تنها به یک کاندیدا بسنده می‌کند؟
من تمایزی قائل نیستم اما اطمینان داشته باشید که آقای رئیسی تاکید زیادی بر مستقل بودن خود خواهند داشت تا بتوانند رای مردم را به خود اختصاص دهند. این اتفاق در حالی رخ داده که همه می‌دانند ایشان مورد حمایت اصولگرایان هستند. اگر سایر افراد هم کاندیدا شوند در نهایت کناره‌گیری خواهند کرد.
فارغ از حمایت مردمی، سران جریان اصولگرا در مواجهه با آقای رئیسی چه کار خواهند کرد؟ آیا حمایت خواهند کرد یا اینکه عدم حمایت خود از ایشان را رسانه‌ای می‌کنند؟
امکان دارد که برخی از اصولگرایان معتدل و میانه‌رو از آقای رئیسی حمایت نکنند چون این نگرانی را دارند که تفکر مشابه احمدی‌نژاد در جامعه حاکم شود. به همین دلیل همه اصولگرایان از ایشان حمایت نخواهند کرد. من مطمئن هستم که به طور مثال آقای باهنر از آقای رئیسی حمایت نخواهد کرد. اگر این موضوع را رسانه‌ای نکند حداقل کار این است که در این مورد، موضع‌گیری نکرده و سکوت را در پیش بگیرد.
به نظر شما رسانه‌ای نکردن حمایت قاطع از آقای رئیسی در نشست جمنا به چه دلیل است. اگر جمنا بخواهد در این مورد سکوت کند یا موضع بی‌طرفی اتخاذ کند که جایگاه خود را از دست خواهد داد.
به نظر من جمنا از همان ابتدا داشت وقت خود را تلف می‌کرد. جمنا به هیچ جایی نخواهد رسید. به هر حال نامزد جناح راست آقای رئیسی خواهد بود با این تبصره که شماری از اصولگرایان واقع‌بین از ایشان حمایت نخواهند کرد، چون ایشان را گزینه مناسبی برای ریاست جمهوری نمی‌دانند.
دیدگاه تان را بنویسید