حکایت دو نوبلیست

نهم اکتبر 1974 میلادی، خبری شگفت‌انگیز مخابره شد: «آکادمی سلطنتی علوم سوئد، جایزه یادبود آلفرد نوبل برای علم اقتصاد را به این افراد اختصاص داده است: پروفسور گونار میردال و پروفسور فردریش فون هایک». علت اعطای این جایزه به دو اقتصاددان نامبرده نیز «به دلیل کارهای پیشتازانه‌شان در زمینه نظریه پول و نوسانات اقتصادی و همچنین به دلیل تحلیل‌های نافذشان در مورد پدیده‌های به هم وابسته اقتصادی، اجتماعی و نهادی» بوده است. در شگفت‌انگیز بودن این خبر همین بس که هایک را به عنوان یکی از سردمداران اقتصاددانان مکتب اتریش می‌دانند و میردال را به عنوان یکی از سردمداران اقتصاددانان مکتب نهادگرایی؛ و کیست آن کس که نداند اختلافات عمیق میان این دو رویکرد اقتصادی را؟ و این شاید به عنوان نقطه آغازی بود برای شگفتی‌هایی که کمیته نوبل طی سال‌های پس از آن آفرید! شگفتی‌هایی که آخرین آنها به آخرین جایزه نوبل اقتصاد مربوط می‌شود؛ یعنی جایزه مشترکی که به غیر از لارس هانسن، هم به یوجین فاما اعطا شد و هم به رابرت شیلر.
عده‌ای معتقدند یکی از معدود نقاط مشترک در مورد میردال و هایک، همین جایزه نوبلی است که در سال 1974 میلادی به دست آوردند. اما به غیر از این، سالروز درگذشت اولی به فاصله‌ای کمتر از 10 روز از سالروز تولد دومی قرار گرفته است. بر این اساس، سالروز درگذشت گونار میردال در هفدهم می سال 1987 میلادی ثبت شده، در حالی که سالروز تولد فردریش فون هایک در هشتم می سال 1899 میلادی است. و این همه تنها بهانه‌ای است که پرونده این شماره را به مروری بسیار کوتاه بر سرگذشت و فعالیت‌های علمی این دو اقتصاددانِ تحول‌آفرین اختصاص دهیم. بنابراین، نخستین بخش از پرونده باشگاه اقتصاددانان این هفته به آرا و اندیشه‌های میردال و هایک اختصاص یافته است. سپس در بخشی تحت عنوان «تولد اقتصاددان»، به بررسی پاسخ این پرسش پرداخته‌ایم که «چرا پنجم ژوئن روز مهمی است؟»؛ و حقا که پنجم ژوئن روز مهمی است! در ادامه و در بخشی تحت عنوان «رصد اقتصاددانان»، مروری داریم بر برخی از مهم‌ترین رویدادهای اقتصادی کشور و همچنین برخی از اظهارنظرهای اقتصاددانان ایرانی. در بخش پایانی پرونده باشگاه اقتصاددانان و به عنوان حُسن ختام نیز، با یکی از دانشجویان ممتاز دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، که هم‌اکنون در حال تحصیل در مقطع دکترای همین دانشگاه است، گفت‌وگویی انجام شده در مورد پایان‌نامه ارشدش و کاربردی کردن نظریه فریدمن در اقتصاد ایران.