حسرت تجارت در کلاس جهانی

برای کشوری که نوزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا (بر اساس شاخص برابری قدرت خرید) است، قرار گرفتن در رتبه چهل‌ و یکم صادرات و چهل ‌و نهم واردات جهان، آمار چندان دندان‌گیری نیست.(1) سیاستگذاران اقتصاد ایران سال‌هاست در اندیشه بهبود این عملکرد هستند و از جمله از حدود ربع قرن پیش به فکر عضویت در مهم‌ترین نهاد حامی تجارت جهانی افتاده‌اند. اما امروز دقیقاً 19 سال و 20 روز از 19 جولای 1996 یعنی زمانی که سازمان جهانی تجارت

(World Trade Organization) درخواست عضویت ایران را دریافت کرده است، می‌گذرد. 19 سالی که فقط 9 سال آن صرف پذیرش ایران به عنوان یک «عضو ناظر» شد. در مقام مقایسه، این زمان برای قزاقستان که در همان سال تقاضای عضویت خود را به سازمان جهانی تجارت ارسال کرد، تنها هشت روز طول کشید. قزاقستان هم البته پس از آن راه درازی را در مسیر مذاکرات الحاق به WTO پیمود و دو هفته قبل بود که موفق شد نهایتاً به عضویت کامل این سازمان درآید.

پروژه عضویت ایران در سازمان جهانی تجارت در تمام این سال‌ها موافقان و مخالفان داخلی فراوان داشته و بحث‌های بسیاری برانگیخته است، اما در عمل آنچه به‌عنوان سدی بر سر راه آغاز مذاکرات الحاق ایران به WTO قرار گرفته، عدم همراهی ایالات متحده آمریکا بوده است (عضویت در این سازمان، منوط به اجماع همه اعضاست). اما حالا که بعد از 35 سال قطع کامل روابط سیاسی تهران- واشنگتن، تابوی مذاکره با آمریکا شکسته و دو کشور موفق شده‌اند در جریان گفت‌وگوهای هسته‌ای به تفاهمی سیاسی-اقتصادی دست یابند، امیدها به رفع این مانع زنده شده است.
هرچند، حتی اگر این مانع رفع شود، تازه اولین گام برداشته شده و سال‌های سال مذاکره و چانه‌زنی لازم است تا ایران بتواند به عضویت کامل سازمان جهانی تجارت درآید. «تجارت فردا» به بهانه این «امید»، پرونده‌ای ویژه را برای بررسی چالش‌های الحاق ایران به WTO تدارک دیده است. تحلیلی از اسفندیار امیدبخش (مدیرکل سابق دفتر نمایندگی تام‌الاختیار تجاری ایران)، گفت‌وگوهایی با مسعود کرباسیان (رئیس‌کل گمرک ایران) و محمدمهدی بهکیش (دبیر کل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌المللی) و میزگردی با حضور مصطفی بشکار و سعید اسلامی‌بیدگلی از بخش‌های این پرونده ویژه است.

منبع:

1- «اطلاعات‌نامه جهان 2014» سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده