شمارش معکوس برای خداحافظی با هواپیماهای کهنه چه زمانی آغاز می‌شود؟
ناوگان در انتظار رخت نو
همایش روز جهانی هواپیمایی کشوری که هرساله ۱۶ آذرماه در کشور برگزار می‌شود این بار بهانه‌ای شد تا مسوولان صنعت هوانوردی از فرسوده بودن ناوگان هوایی کشور نه‌تنها گلایه کنند بلکه برخی از مقامات پا را فراتر گذاشتند کل ناوگان را کهنه و از رده خارج اعلام کردند.
همایش روز جهانی هواپیمایی کشوری که هرساله 16 آذرماه در کشور برگزار می‌شود این بار بهانه‌ای شد تا مسوولان صنعت هوانوردی از فرسوده بودن ناوگان هوایی کشور نه‌تنها گلایه کنند بلکه برخی از مقامات پا را فراتر گذاشتند کل ناوگان را کهنه و از رده خارج اعلام کردند. به طوری که خبرگزاری‌ها به نقل از قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور هوانوردی تیتر زدند که کلکسیون هواپیماهای کهنه در ناوگان مسافری ایران جمع شده است. به گزارش فارس، محمد‌علی نوریان با استناد به فهرست هواپیماهای کهنه و قدیمی که در یکی از سایت‌های بین‌المللی معتبر درج شده است در این مراسم اعلام کرد: «همه هواپیماهای کهنه در ناوگان هوایی ایران است که باید برنامه حساب‌شده برای آن داشت.» بیان این جمله از زبان قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی تاییدی بود بر ادعای برخی از کارشناسان صنعت هوانوردی که ناوگان هوایی ایران به گاراژ نگهداری هواپیماهای کهنه جهان تبدیل شده است. 
سال‌هاست گفته می‌شود در حدود 50 درصد ناوگان هوایی کشور زمین‌گیر است و اگر مسوولان امر برای دردهای مزمن این ناوگان چاره‌اندیشی نکنند، به‌زودی شاهد فلج شدن آن خواهیم بود. شاید بخشی از مشکلات این بخش به غفلت و بی‌توجهی مسوولان امر در حمایت از صنعت هوانوردی بازگردد اما نمی‌توان مشکلاتی را که تحریم‌ها بر این صنعت طی سال‌های متمادی وارد کرده است نادیده گرفت. این موضوع بهانه‌ای شد تا به مصائب ناوگان فرسوده هوایی ایران که این روزها مدیران ایرلاین‌های داخلی در انتظار اجرایی شدن وعده‌ها پس از توافق ژنو بر کاهش تحریم‌ها از این صنعت هستند، بپردازیم. حداقل با برداشته شدن محدودیت بر سر خرید قطعه و تعمیر و نگهداری هواپیماها می‌توان بخشی از هواپیماهای کهنه را از ناوگان خارج و هواپیماهای جدید با سن کمتر از 10 سال را وارد کرد.
نگاهی به ترکیب ناوگان
بنا بر اعلام مسوولان سازمان هواپیمایی کشوری بالغ بر 243 هواپیما در ناوگان ایران وجود دارد که در حدود 100 هواپیما به دلایل مختلف از جمله مشکلات تحریم و نبود قطعه زمین‌گیر شده‌اند. در این بین نیز 16 شرکت هواپیمایی در ناوگان فعال هستند و خدمات مسافری و باری ارائه می‌دهند. ترکیب هواپیماهای ناوگان نیز عمدتاً شامل هواپیماهای بوئینگ 727 و 747، هواپیماهای ایرباس 320 و340 و 600-300 و 310، هواپیماهای فوکر 100 و 50، هواپیمای MD، هواپیمای 146 Bae و هواپیمای ATR است. عمر ناوگان هوایی ایران در حدود 22 سال است که اغلب عمر این هواپیماها بالای 20 سال است. برخی از این هواپیماها نیز تولیدشان متوقف شده است و دیگر ساخته نمی‌شوند. می‌توان به هواپیمای فوکر و MD اشاره کرد. با وجود اینکه این هواپیماها در خطوط هوایی جهان دیگر پرواز نمی‌کنند در ایران همچنان فعال هستند.
از چاله به چاه افتادیم
در سال‌های اخیر به گفته مدیران ایرلاین‌های داخلی مشکلات ناوگان هوایی کشور پس از تشدید تحریم‌ها، موانع در سوخت‌گیری و تعمیر و نگهداری، کمبود قطعه و افزایش نرخ ارز چند برابر شده است. به طوری که افزایش هزینه ایرلاین‌ها به یکباره باعث شد تا برخی از ایرلاین‌ها توان اداره امور خود را نداشته باشند. چرا که ورود دلالان و واسطه‌ها باعث شد تا هزینه‌های تعمیر و نگهداری به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یابد. از طرفی نبود حمایت‌های دولت ادامه فعالیت را برای ایرلاین‌های داخلی به ویژه ایرلاین‌های کوچک سخت‌تر کرد. با این حال مساله فرسودگی ناوگان و کهنه بودن هواپیماهای کشور یکی از مشکلات جدی ایرلاین‌های داخلی است که این امید می‌رفت پس از خروج توپولف‌ها که از کهنه‌ترین هواپیماهای جهان بود زمینه برای ورود هواپیماهای جدید فراهم شود. اما فشار تحریم‌ها باعث شد نه‌تنها از سلطه هواپیماهای کهنه در ناوگان کاسته نشود بلکه مسوولان سازمان هواپیمایی از چاله به چاه بیفتند.
شیرینی خداحافظی توپولف به تلخی گرایید
در اسفندماه سال 1389 مسوولان سازمان توپولف را بازنشسته اعلام کردند. بالغ بر 30 هواپیمای توپولف سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان برای همیشه از ناوگان هوایی ایران خداحافظی کردند. زمزمه‌های ورود MD به گوش رسید. در آن مقطع به دلیل شدت گرفتن جو منفی پیرامون هواپیمای توپولف پس از سانحه توپولف کاسپین در ارمنستان، ایرلاین‌های داخلی به هر قیمتی به دنبال جایگزین هواپیماهایی به جای توپولف‌های کهنه روسی بودند. تا اینکه قرعه به نام «بوئینگ MD» افتاد. بوئینگ MD یک هواپیمای مسافربری دو‌موتوره است. نخستین پرواز MD-80 در سال 1979 صورت گرفت. بعدها این شرکت سری جدید هواپیماهای پیشرفته MD-90 را در سال 1993 تولید کرد. اگرچه MD نام بوئینگ را یدک می‌کشد اما متعلق به شرکت مک دونال داگلاس آمریکاست که در سال 1997 در شرکت بوئینگ ادغام شد. به تدریج با تولید هواپیماهای پیشرفته‌تر در بوئینگ خط تولید هواپیماهای MD متوقف شد. شرکت‌های هواپیمایی ایران به دلیل مشکلات تحریم و سر باز زدن اغلب کارخانه‌های سازنده هواپیماهای جدید از قبول پشتیبانی و عدم حمایت دولت به ناچار
مجبور شدند تا هواپیماهای MD را عمدتاً از چین خریداری و وارد ناوگان کنند. ورود MD از همان ابتدا با واکنش‌های منفی کارشناسان فن مواجه شد. به طوری که اغلب کارشناسان حمل‌ونقل هوایی هشدار دادند؛ جایگزین کردن توپولوف با MD یک خطای فاحش استراتژیک است. اما در آن مقطع به این مسائل توجهی نشد. تا اینکه در حدود یک سال بعد در شهریورماه سال 1390 یکی از مدیران سازمان هواپیمایی از ممنوعیت ورود MD به ناوگان کشور خبر داد. خبرگزاری فارس به نقل از مدیرکل دفتر مهندسی و قابلیت پرواز سازمان هواپیمایی خبری را منتشر کرد که گفته شده بود از این پس هواپیماهای قدیمی و بوئینگ MD وارد ناوگان نخواهد شد. در آن مقطع خبرهایی نیز به گوش رسید مبنی بر اینکه مسوولان سازمان هواپیمایی کشوری وقت به علت مشکلات در خرید قطعات MD و تعمیر و نگهداری این هواپیماها خواستار خروج آنها از ناوگان کشور شده‌اند. اما در عمل این اتفاق رخ نداد و همچنان هواپیماهای MD که بخش قابل توجهی از ناوگان هوایی ایران را تشکیل می‌دهد، در حال پرواز است.
کهنه‌کارها چه زمانی بازنشسته می‌شوند؟
در حال حاضر مسائل و مشکلات رخ داده در پروازهای این هواپیمای سن بالا باعث شده به این نگرانی بیشتر دامن زده شود که نکند در آینده نزدیک MD نیز همانند توپولف به کابوس مسافران ایرانی تبدیل شود. هر چند به گفته کارشناسان صنعت هوانوردی سن بالای هواپیماها بر ایمنی پرواز تاثیر نمی‌گذارد، تنها مساله در هزینه‌های تعمیر و نگهداری است. چرا که هواپیماها در شرایطی اجازه پرواز از سازمان هواپیمایی می‌گیرند که تمام استانداردهای بین‌المللی منطبق با استانداردهای ایکائو سازمان جهانی هواپیمایی را رعایت کرده باشند. ولی مشکل اصلی در ناوگان کشور وقتی رخ داد که تحریم‌ها بخش تعمیر و نگهداری را هدف گرفتند و دیگر فروش قطعه به هواپیماهای ایران منع شد. این مساله باعث شد زخم‌های کهنه ناوگان هوایی کشور سر باز کند و زنگ خطر به صدا درآید. به هر حال این روزها خبرهای بسیاری در خصوص جایگزینی هواپیماهای کهنه با هواپیماهای نو به گوش می‌رسد. پس از توافق ژنو و برداشته شدن تحریم‌ها مسوولان جدید سازمان هواپیمایی کشور نوید گشایش در این حوزه را می‌دهند. حتی گفته شده که اقدامات برای
خرید هواپیماهای کاملاً نو در حال انجام است. در آینده نزدیک با توجه به حمایت‌هایی که سازمان هواپیمایی از ایرلاین‌ها برای خرید هواپیمای نو خواهد کرد و برای ورود هواپیماهای با سن بالای 10 سال محدودیت می‌گذارد شاهد بهسازی ناوگان در اثر برداشتن محدودیت در خرید قطعه خواهیم بود و پای دلالان و واسطه‌ها نیز از این حوزه قطع می‌شود که در سال‌های اخیر بیشترین ضربه را به صنعت هوایی کشور وارد کرده‌اند و باعث چند برابر شدن هزینه‌های ایرلاین‌ها شده‌اند.
دیدگاه تان را بنویسید