تاریخ انتشار:
مذاکرات تلفنی به دیدار حضوری می‌رسد؟
پیش‌بینی‌ها از امکان ملاقات روحانی و اوباما قوت گرفت
دیپلماسی ایرانی این هفته پر خبر بود. پس از کشمکش‌های فراوان بالاخره حضور رئیس‌جمهور ایران در نشست مجمع عمومی سازمان ملل قطعی شد و قرار است حسن روحانی در روز دوشنبه ۳۱ شهریورماه به نیویورک سفر کند. هرچند که برخلاف پیش‌بینی‌ها در نشست امسال خبری از هیچ گونه تماس تلفنی یا دیدار روسای جمهور ایران و آمریکا نیست؛ پس از گفت‌وگوی تلفنی باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا و حسن روحانی که در حاشیه اجلاس سال ۲۰۱۳ صورت گرفت، گمانه‌زنی‌ها در مورد احتمال دیدار این دو مقام ارشد ایرانی و آمریکایی افزایش یافته بود.
دیپلماسی ایرانی این هفته پر خبر بود. پس از کشمکش‌های فراوان بالاخره حضور رئیس‌جمهور ایران در نشست مجمع عمومی سازمان ملل قطعی شد و قرار است حسن روحانی در روز دوشنبه 31 شهریورماه به نیویورک سفر کند. هرچند که برخلاف پیش‌بینی‌ها در نشست امسال خبری از هیچ گونه تماس تلفنی یا دیدار روسای جمهور ایران و آمریکا نیست؛ پس از گفت‌وگوی تلفنی باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا و حسن روحانی که در حاشیه اجلاس سال 2013 صورت گرفت، گمانه‌زنی‌ها در مورد احتمال دیدار این دو مقام ارشد ایرانی و آمریکایی افزایش یافته بود. جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید گفت برنامه‌ای برای دیدار با حسن روحانی و پوتین روسای جمهور ایران و روسیه در برنامه هفته آینده اوباما نیست. گفت‌وگوی تلفنی اوباما و روحانی در سپتامبر سال گذشته یک رویداد تاریخی بود که موجب شد انتظارها در مورد بهبود روابط تهران-واشنگتن افزایش یابد، اما با توجه به حساسیت‌های سیاسی، مذاکرات هسته‌ای و مداخله آمریکا در عراق و سوریه پیش‌بینی‌ها در مورد هرگونه برقراری رابطه مستقیم میان اوباما و روحانی در نیویورک را تضعیف کرده است. روزنامه شرق در گزارشی با اشاره به قطعی شدن سفر رئیس‌جمهور
اعتدالگرای ایران به «نیویورک» می‌نویسد: شاید بازخوانی اولین حضور حسن روحانی در «نیویورک» و اتفاقاتی که در آن سفر رخ داد؛ بتواند به روشن شدن بیشتر موضوع کمک کند. سال گذشته در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل، استارت مذاکرات ایران و غرب کلید خورد؛ مذاکراتی که طی آن برای نخستین بار پس از انقلاب اسلامی وزرای امور خارجه دو کشور با یکدیگر دیدار کردند. این روزنامه در ادامه می‌آورد: گفت‌وگوی تلفنی باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا و حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران هم به آب شدن یخ مذاکرات هسته‌ای کمک کرد چنان که بسیاری معتقدند فضای مثبت ایجادشده پس از دیدار وزرای امور خارجه دو کشور و تماس تلفنی روسای جمهوری ایران و آمریکا در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل عاملی مهم در رسیدن به «توافق ژنو» بوده است؛ حالا باید دید حضور دوباره روحانی و اعلام خبر قطعی شدن سفرش در دقیقه 90 به «نیویورک» باز هم می‌تواند کلید حل معمای هسته‌ای باشد.
همراهان روحانی چه کسانی هستند
همیشه این موضوع که چه کسانی رئیس‌جمهور را در سفر به نیویورک همراهی می‌کنند برای رسانه‌ها و مخاطبان آنها بحث مهمی بوده است. خبرگزاری فارس در گزارشی مهم‌ترین همراهان روحانی در سفر به نیویورک را اعضای دفتر و مشاوران وی اعلام می‌کند و می‌آورد: محمد نهاوندیان رئیس دفتر رئیس‌جمهور که البته طی چند ماه اخیر نامش به کرات به عنوان یکی از نامزدهای اصلی برای تصدی ریاست نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد ذکر می‌شد، حسین فریدون برادر و دستیار ارشد اجرایی رئیس‌جمهور، حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور و همچنین بهمن حسین‌پور معاون تشریفات دفتر رئیس‌جمهور از همراهان روحانی خواهند بود. اما یکی از اصلی‌ترین غایبین این سفر را می‌توان حمید ابوطالبی معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور عنوان کرد. ابوطالبی که قرار بود به عنوان رئیس نمایندگی ایران در سازمان ملل در این سفر همراه رئیس‌جمهور باشد، با مصوبه کنگره آمریکا از این سمت بازماند. بر اساس مصوبه کنگره افرادی که در موضوع گروگانگیری سفارت آمریکا در تهران حضور داشته‌اند دیگر نمی‌توانند به این کشور سفر کنند.
فرصت طلایی نیویورک
البته روحانی را در سفر به نیویورک چهره‌های دیگری چون محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه که به همراهی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای یک هفته پیشتر به نیویورک سفر کرده‌اند مشایعت خواهند کرد؛ دیپلمات‌هایی که با هدف حضور در نخستین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 پس از نشست ناموفق وین به نیویورک سفر کرده‌اند و درصدد حل و فصل بخشی از ابهامات حاکم بر پرونده هسته‌ای کشور هستند. فریدون مجلسی که یادداشت «کارت‌های بازی ما در نیویورک» را برای روزنامه آرمان به نگارش درآورده است در این رابطه می‌نویسد: نیویورک فرصتی است برای یافتن یک راه‌حل؛ راه‌حلی که 10 سال است دو طرف نمی‌توانند بدان دست پیدا کنند. گفت‌وگوهای هسته‌ای نیویورک از آن جهت مهم است که در نهایت مسیر پرونده هسته‌ای ایران را تعیین می‌کند. دو طرف به خوبی می‌دانند که معیار رسیدن به یک «توافق خوب»، انعطاف در خواسته‌هاست. آنچه سرنوشت پرونده هسته‌ای را مشخص می‌کند زیاده‌خواهی و فشار طرف‌های درگیر در میز هسته‌ای نیست؛ غرب به خوبی می‌داند که اکنون مذاکرات و پرونده هسته‌ای ایران در شرایطی قرار دارد که به آن «وقت اضافه طلایی» می‌گویند. بالطبع از دست دادن این فرصت منافع ملی طرفین
را به خطر می‌اندازد. پس از این فرصت طلایی، مشخص نیست گفت‌وگوهای ایران و 1+5 چه مسیری را طی کند و در نهایت پرونده هسته‌ای ره به کجا برد. وی در بخش دیگری از این یادداشت به برخی اظهارات مبنی بر تاثیر عدم دعوت از ایران برای پیوستن به ائتلاف ضد داعش و تاثیر آن بر مذاکرات هسته‌ای اشاره می‌کند و می‌آورد: همگان می‌دانند نقش ایران در عراق ثبات‌بخش بوده است. پس گفت‌وگوهای هسته‌ای نباید تحت تاثیر دعوت یا عدم دعوت از ایران به ائتلافی قرار گیرد که از آن با نام مبارزه با داعش یاد می‌شود. اجلاس پاریس، تلاشی است برای خنثی کردن فعالیت‌های کسانی که داعش را پدید آوردند. اکنون سرنوشت پرونده هسته‌ای، به مذاکرات اخیر پیوند خورده است، پس واجب است دولتمردان از بحث‌های حاشیه‌ای دوری کنند.
تهران از ائتلاف جا ماند
ائتلاف آمریکایی ضد داعش در حال یارگیری جهانی است و غایب بزرگ این ائتلاف کشوری است که تاکنون نقش اصلی در برخورد با این فرقه تروریستی داشته است. این نخستین بار نیست که آمریکایی‌ها در تلاش برای کنار گذاشته شدن تهران از معادلات منطقه‌ای هستند. واشنگتن درگیر و دار مذاکرات هسته‌ای با ایران حکم به نادیده گرفتن تهران داده است و البته برخی از کشورهای مرتجع عربی منطقه نیز با گرم کردن تنور تخاصمات تهران و واشنگتن بر طبل دشمنی ایران و آمریکا کوبیده‌اند. این در حالی است که به گفته علی خرم، مشاور وزیر امور خارجه، ایران به لحاظ مباحث ژئو‌استراتژیک و ژئوپولتیک، مهم‌ترین کشور منطقه خاورمیانه است و سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌هایش بر کل موضوعات منطقه‌ای تاثیرگذار است.
روزنامه اعتماد با تهیه گزارشی ضمن تاکید بر این موضوع که انتظار می‌رفت ایران به یکی از عناصر اصلی در پیمان بین‌المللی مبارزه با داعش تبدیل شود به دلایل هشت‌گانه در عدم همکاری تهران و واشنگتن در ائتلاف ضد داعش اشاره می‌کند که مهم‌ترین آنها بدین شرح است: بی‌اعتمادی کشورهای عربی به آمریکا در رابطه با ایران که برای نخستین بار پس از دیدار محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان با همتای آمریکایی‌اش در نیویورک، ژنو و وین و همچنین گفت‌وگوی تلفنی حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران با باراک اوباما مطرح شد. اعراب همچنان بر این باورند که آمریکا با تلاش برای نزدیکی به ایران و حل پرونده هسته‌ای آن و به رسمیت شناختن قدرت هسته‌ای‌اش درصدد خیانت به آنهاست.
رد جنگ شیعه و سنی در ائتلاف آمریکایی
اعتماد دلیل دیگر در عدم دعوت از ایران را متوجه فضای طایفه‌ای می‌داند که بر منطقه سایه انداخته است. اینکه داعش یک جریان تندرو سنی است و کشورهای عربی منطقه نیز همگی سنی‌مذهب هستند و در فضای به شدت طایفه‌ای که بر منطقه حاکم شده است، اعراب این گونه برداشت می‌کنند که همکاری آمریکا با ایران در مبارزه با داعش باعث تقویت جبهه شیعی در برابر جبهه سنی می‌شود. اعتماد این‌طور ادامه می‌دهد: دلیلی که کارشناسان می‌آورند و اتفاقاً خانم روزانا بومنصف در روزنامه النهار نیز به آن اشاره می‌کند، خودداری آمریکا از درگیر شدن در درگیری‌های شیعه و سنی در منطقه است. شاید عده‌ای آمریکا را متهم کنند که سیاست‌هایش به گونه‌ای است که این فتنه را تقویت می‌کند اما حتی با وجود این مساله هم آمریکا مایل نیست به طور مستقیم درگیر این موضوع شود. بحث دیگر به آن چیزی بازمی‌گردد که در بالا به آن اشاره شد؛ پذیرفتن ایران در پیمان مبارزه با داعش باعث تقویت جایگاه آن در مذاکرات هسته‌ای شود. شاید با وجود همه این دلایل روزی آمریکا مجبور شود در مبارزه با داعش با ایران همکاری کند اما اکنون ترجیح می‌دهد این مساله به وسیله‌ای برای امتیازدهی به ایران تبدیل
نشود. برای آمریکایی‌ها شاید عکس آن صادق باشد و بخواهند ایران را در شرایطی قرار دهند که با امتیاز دادن در پرونده هسته‌ای در مبارزه با داعش به آنها کمک کند اما نمی‌خواهند شاهد خلاف آن باشند.
نه به ائتلاف آلوده
روزنامه وطن امروز اما به گونه‌ای دیگر به شکل‌گیری این ائتلاف پرداخته است. این روزنامه در صفحه نخست خود در گزارشی با عنوان «نه به ائتلاف آلوده» به بیانات رهبر انقلاب در مورد ائتلاف علیه داعش پرداخته و آورده است در همان روزهای سخت حمله داعش به عراق، سفیر آمریکا در عراق طی درخواستی از سفیر ما در عراق می‌خواهد که ایران و آمریکا جلسه‌ای برای مذاکره و هماهنگی درباره داعش داشته باشند. سفیر ما در عراق، این موضوع را به داخل کشور منعکس کرد که برخی مسوولان هم با این جلسه مخالفتی نداشتند اما من مخالفت کردم و گفتم در این قضیه ما با آمریکایی‌ها همراهی نمی‌کنیم زیرا آنها نیت و دست آلوده‌ای دارند و چگونه امکان دارد که در چنین شرایطی ما با آمریکایی‌ها همکاری کنیم.
امیدی به ائتلاف آمریکایی نیست
روزنامه کیهان نیز در صفحه یک خود با انتشار تصویر و اظهارات سرلشگر محمدعلی جعفری که در نشست خبری اخیر خود به موضع‌گیری پیرامون ائتلاف آمریکا و متحدانش در برابر داعش پرداخته بود، این‌طور آورد که فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی معتقد است اگر ایران را دعوت می‌کردند ما در این نشست که محوریت آن با آمریکاست، شرکت نمی‌کردیم. ایران قبل از تاسیس داعش نیز با وجود این گروه‌ها مخالف بود و از کشورها به‌خصوص سوریه در مبارزه با تروریست‌ها حمایت می‌کرد؛ حالا هم امید زیادی به این ائتلاف نیست چرا که در راستای اهداف خود آمریکایی‌ها این ائتلاف درست شده است.
این روزنامه همچنین در ستون یادداشت روز خود که تحت عنوان «مهندسی معکوس آمریکا در سرزمین مقاومت» به نگارش درآمده است، تلاش آمریکا برای تجهیز و ساماندهی نظامی-امنیتی گروه‌هایی از اهل سنت عراق و اعلام رسمی اینکه همه گونه حمایت را از آنان به عمل می‌آورد در واقع می‌تواند به ساماندهی یگان‌های وابسته و تحت امر آمریکا منجر شود و روند فعلی که دولت‌های سنی منطقه -شامل عربستان و ترکیه- را به‌شدت نگران کرده است تبدیل به نگرانی دولت‌های مقاومت -شامل عراق و ایران- نماید؛ آمریکایی‌ها با دامن زدن به اختلافات بین اهل سنت و شیعیان تلاش می‌کنند درگیری داعش علیه دولت‌های بغداد و سوریه را که در حال فروکش کردن و به پایان رسیدن است، در شکلی گسترده‌تر، به شکل درگیری بین مذاهب اسلامی درآورند. از این‌رو جهان اسلام باید با هوشمندی بیشتر به صحنه تحولات منطقه نگاه کند.
دیدگاه تان را بنویسید