تحلیل بودجه سینما در گفت‌وگو با امیرحسین علم‌الهدی
کتک‌خور سینما خوب است
سهم ارتقای بودجه سینمایی ۹۴، نسبت به سال قبلش شش میلیارد تومان بود اما امسال، این عدد ۵۰ درصد رشد را نشان می‌دهد.
سهم ارتقای بودجه سینمایی 94، نسبت به سال قبلش شش میلیارد تومان بود اما امسال، این عدد 50 درصد رشد را نشان می‌دهد. با وجود اینکه هفته گذشته امیرحسین علم‌الهدی، مدیرکل برنامه بودجه و تحول اداری سازمان سینمایی، از شش برابر شدن بودجه پیشنهادی برای سال آینده سینما خبر داده بود، اعلام جزییات بودجه امسال مشخص کرد سهم بودجه سینما، رقمی نزدیک به ۵۰ میلیارد تومان نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. 151 میلیارد و 900 میلیون تومان، کل مبلغ حمایتی از سازمان سینمایی است که دولت در سال 95 آورده؛ عددی که ناچیز به نظر می‌رسد اما خزانه خالی دولت روحانی می‌گوید، همین میزان اضافه شدن بودجه سینما را هم باید غنیمت شمرد.
آیا بودجه 151 میلیارد‌تومانی برای سینمای ایران کافی است؟
قطعاً کافی نیست. باید از منظر برنامه‌ریزان به این موضوع ورود پیدا کرد تا معلوم شود اولویت کدام مساله است. حوزه فرهنگ حوزه هزینه‌برداری است. با توجه به هجمه‌هایی که روزبه‌روز نسبت به این حوزه بیشتر می‌شود، باید حاکمیت و برنامه‌ریزان این هجمه‌ها را مدیریت کنند.
فعالیت سینما را با توجه به بودجه پیشنهادی آن با فعالیت سایر دستگاه‌های فرهنگی کشور مقایسه می‌کنید؟
در میان تمام حوزه‌های فرهنگی که بودجه‌شان را از دولت دریافت می‌کنند، فقط سینما رصد می‌شود، در حالی که برنامه و سازوکار سایر دستگاه‌های فرهنگی تحلیل نمی‌شود و هیچ اطلاعی از عملکرد این دستگاه‌های فرهنگی در دست نیست، چون این نهادها به نسبت سینما مقابل عملکردشان پاسخگویی کمتری دارند. با وجود اینکه بودجه این دستگاه‌ها از سینما بالاتر است اما مردم و رسانه‌ها اطلاعی از عملکرد این دستگاه‌ها ندارند و کسی درباره فعالیت آنها سوالی نمی‌پرسد، در حالی که سر و صدای سینما زیاد است و محل حملات و انتقادات مختلف است. سینما در ویترین است و فعالیت‌های آن رصد می‌شود. برای همین به نظر می‌رسد توقع دارند، همه معضلات فرهنگی از سوی سینما پاسخ داده شود. هیچ وقت نمی‌بینیم سوالاتی که از سینما پرسیده می‌شود، از سایر دستگاه‌های فرهنگی پرسیده شود. انگار تمام بار حل مشکلات حوزه فرهنگ به دوش سینماست. آن هم با یک بودجه 151 میلیارد‌تومانی که شاید یک‌دهم بودجه نهادها و سازمان‌های دیگر باشد. به هر حال وقتی حوزه‌ای در ویترین
است، هر چه حمله و انتقاد به‌سوی آن بیشتر باشد، برای آن حوزه آورده بیشتری دارد، چون بیشتر دیده می‌شود. منتقدان یا کسانی که با سینما زاویه دارند، سراغ دستگاه‌های دیگر نمی‌روند، دستگاه‌هایی که خیلی بیشتر از سینما بودجه صرف می‌کنند و در عین حال هزینه‌های هنگفت سینما را هم ندارند و گویا هیچ اتفاق فرهنگی هم قرار نیست توسط این سازمان‌ها رخ دهد. اما در این میان فقط کتک‌خور سینما خوب است، همیشه سینما را متهم ردیف اول یا متهم اصلی کم‌کاری در حوزه فرهنگ می‌دانند، انگار که بقیه سازمان‌ها درست کار می‌کنند و همه مشکلات فرهنگ حل شده است. امیدواریم حالا با این بودجه 151 میلیارد‌تومانی مشکل زیرساخت‌های هزینه‌بردار سینما هم حل شود.
به هزینه‌های سنگین سینما در حوزه زیرساخت‌ها اشاره کردید، این حوزه‌ها با توجه به بودجه پیشنهادی دولت رونق می‌گیرد؟
سینما نسبت به سایر بخش‌های فرهنگی-هنری هزینه‌های بالایی دارد، هزینه‌هایی که گران است. متوسط هزینه تولید فیلم روزبه‌روز بالاتر می‌رود، در حال حاضر میانگین حداقل هزینه تولید یک فیلم یک میلیارد و 500 میلیون تومان است یا هزینه ساخت یک صندلی سینما نزدیک به 15 میلیون تومان تمام می‌شود. یعنی اگرکسی بخواهد سالن سینما بسازد، بدون هزینه خرید زمین، و فقط برای ساخت یک صندلی باید 15 میلیون هزینه صرف کند. بنابراین اینکه انتظار داشته باشیم با 151 میلیارد تومان همه مشکلات سینمای ایران حل شود، امکان ندارد. اگر بخواهیم سینمایی داشته باشیم که حرفی برای گفتن داشته باشد، با این بودجه نمی‌توانیم. کارکرد این میزان بودجه شبیه حقوق کارمندی است، حقوقی بخور و نمیر که یک کارمند دریافت می‌کند و نمی‌تواند با آن کار خاصی انجام دهد، نمی‌تواند سرمایه‌گذاری کند، خانه یا ماشین نو بخرد و به‌طور کلی رفاه داشته باشد. بودجه‌ای که برای سینما در نظر گرفته‌شده همین کارکرد را دارد، اگرچه این عدد نسبت به سال گذشته رشد
داشته، اما آنقدر هزینه‌های سینما بالاست که اگر فکر کنیم با این بودجه می‌توانیم کار خاصی از پیش ببریم، اشتباه کرده‌ایم.
دولت از نظر اقتصادی در وضعیتی نیست که بتواند برای سینما بودجه بیشتری را در نظر بگیرد، با این شرایط برای توسعه سینما چه راهکاری وجود دارد؟
باید بخش مهمی از درخواست‌های سینما به حوزه جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی گرایش پیدا کند، اگر قصد نداشته باشیم در سینما رشد و توسعه پیدا کنیم، با بودجه 151 میلیارد‌تومانی که هیچ با شش برابر آن هم نمی‌توانیم به توسعه دست یابیم. کشورهای زیادی در دنیا در زمینه سینما به رشد و توسعه رسیده‌اند، چون افق جذب سرمایه داخلی و خارجی را به صورت شفاف اعلام کرده‌اند، قوانین مساله‌‌دار، معضلات آیین‌نامه‌ها و گرفتاری‌های سرمایه‌گذاری را به حداقل رسانده‌اند تا فعالیت‌های کسب‌وکار در حوزه سینما بتواند با سهل‌ترین آیین‌نامه‌ها در اختیار سرمایه‌گذاران قرار بگیرد. باید دولت، مجلس، قوه قضائیه و دستگاه‌های نظارتی با سعه صدر و با یک نگاه توسعه‌ای سینما را نظاره کنند تا بتوان بخش خصوصی را وارد سرمایه‌گذاری در بخش توسعه زیرساخت‌ها به‌خصوص ساخت سالن‌های سینمایی کرد، توسعه زیرساخت در سینما هزینه‌های میلیاردی دارد، بنابراین با 151 میلیارد تومان نهایتاً بتوان در طول سال 95 دو
پردیس سینمایی در کشور ساخت. این عددها درحوزه سرمایه‌گذاری زیرساخت‌ها خیلی جزیی است، چاره‌ای نداریم که پول در گردش یا پول بخش خصوصی را جذب کنیم. سرمایه‌های سرگردان در ایران زیاد است. همچنین جذب سرمایه‌گذاری خارجی، رفتن به سمت بازارهای بین‌المللی، امکان ورود سرمایه‌گذاران خارجی به سینمای ایران و تولیدات مشترک و ساخت‌و ساز زیرساخت‌ها می‌تواند بخش مهمی از وظایف حاکمیت باشد، چون وظیفه حاکمیت فقط پول دادن نیست، یکی از کارهای مهم حاکمیت این می‌تواند باشد که سازوکاری را ایجاد کند تا سرمایه‌گذاران به فعالیت‌های اقتصادی- فرهنگی روی خوش نشان دهند.
چشم‌انداز توسعه در سینما چگونه محقق می‌شود؟
اگر می‌خواهیم به رشد توسعه دست پیدا کنیم، نیازمند برنامه هستیم. ظرف یک سال نمی‌توان در سینما رشد داشت. پس اگر قرار باشد به توسعه برسیم باید یک برنامه 10 تا 15ساله را معین کنیم. همه جای دنیا دولت‌ها حمایت صد‌در‌صدی از سینما می‌کنند حتی آمریکا. در آمریکا تمام قوای مجریه، قضائیه، مقننه و حتی ارتش در خدمت سینماست. اینکه ما آدرس اشتباه به دولت دهیم که باید خودش را به‌طور کلی از سرمایه‌گذاری کنار بکشد، اشتباهی است که از طرف کسانی مطرح می‌شود که نمی‌دانند سازوکار سینما در کشورهای غربی چگونه است، این برای آنها یک شعار جذاب است. در سینمای ایران دولت باید خودش را در قوانین دست و پاگیر به‌روز کند و در نقش سیاستگذار و ناظر حضور داشته باشد. سینما تا اطلاع ثانوی وابسته به بودجه دولت است، اگر قرار است این بودجه‌ها در جای خود درست هزینه شود و دولت بتواند نقش توسعه‌ای داشته باشد، نیازمند برنامه 10 تا 15ساله است. تا این برنامه نوشته و اجرا نشود، ما به همین روزمرگی و حقوق بخور و نمیر ادامه می‌دهیم. قطعاً با 151 میلیارد تومان نمی‌توان معجزه کرد، ولی می‌توان
سرمایه‌گذاری درستی انجام داد تا آن بخش از سینما که مشکل بیشتری دارد با اولویت‌بندی رفع شود. فارغ از اینکه نیاز سینما این است که نسبت به هزینه درست منابع مالی تجدید نظر کند، باید راهکارهای جذب سرمایه‌گذاری خارج از کشور و ورود به سینمای بین‌الملل را در دستور کار خود قرار دهد. ضمن اینکه بتواند وارد جریان نمایش فیلم‌های خارجی همزمان با سینمای دنیا در ایران شود، این کار امکان توسعه زیرساخت‌ها را مهیا می‌کند، آن وقت ما می‌توانیم نگاه توسعه‌ای حتی با 151 میلیارد تومان داشته باشیم. سینمای ایران در کنار کمبود بودجه بیشترین ضربه را از نبود برنامه‌ریزی می‌خورد.
سهم بودجه سالانه سینمای هنر و تجربه از کل بودجه سینما چقدر است؟
هزینه هنر و تجربه سالانه حداقل حدود دو میلیارد تومان است. امسال شاید حدود دو میلیارد و 200 یا دو میلیارد و 500 تومان با توجه به افزایش تورم برای هنر و تجربه در نظر گرفته شود. در 16 ماه گذشته هنر و تجربه توانست باعث افزایش کسب‌وکار خرد در سینما شود. بخش قابل توجهی از فعالان حوزه سینما، مخصوصاً نسل جوان و کسانی که با سینماگران کاری ندارند، توانسته‌اند در حوزه هنر و تجربه به کسب‌وکار خرد و رو به رشد دست پیدا کنند. امیدواریم در سال‌های آینده از دل این کسب‌وکارهای خرد، کسب‌وکارهای کلان هم پیدا شود.
دیدگاه تان را بنویسید